تو رگ می‌بینی و من پیچش رگ!
عده زیادی از مبتلایان به واریس هیچ نشانه و علامت خاصی ندارند و تا آخر عمر هم هیچ مشکلی نخواهند داشت.یکی از نشانه‌های شایع در افرادی که علامت دارند، درد و احساس سنگینی پاست.واریس از شایع‌ترین اختلالات عروقی است که در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد جمعیت انسانی را مبتلا می‌کند. نام واریس از واژه لاتین Varix به معنای پیچ خورده گرفته شده است. این اختلال حدود ۲۵ درصد زنان و ۱۵ درصد مردان را گرفتار می‌کند.
باید توجه داشت که همه وریدهای بدن قابلیت واریسی شدن را دارند و این عارضه فقط مخصوص پاها نیست. برای مثال می‌توان به سه بیماری شایع که بر اثر واریسی شدن وریدها ایجاد می‌شوند، اشاره کرد:
هموروئید (بواسیر): عبارت‌است از سیاهرگ‌های گشاد شده (واریسی) در راست روده یا مقعد. بواسیر ممکن است در مجرای مقعدی (بواسیر داخلی) یا در مدخل مقعد (بواسیر خارجی) و یا توأما به‌صورت داخلی و خارجی (بواسیر مختلط) واقع شده باشد. بواسیر ممکن است سال‌ها وجود داشته باشد اما تنها با وقوع خونریزی بدان پی برده شود.
واریکوسل: اتساع و پیچ خوردگی غیرطبیعی شبکه وریدی بالای بیضه را واریکوسل می‌گویند که به علت اختلال در تخلیه وریدی با نارسایی دریچه‌های وریدی بیضه ایجاد می‌شود. شیوع آن زیر ده سال نادر است ولی بالغین جوان ۱۵ درصد و در مردان نابارور ۲۰ تا ۴۰ درصد می‌باشد. ۹۰درصد موارد طرف چپ و ۱۰ درصد موارد دوطرفه است. واریکوسل شایع‌ترین علت قابل اصلاح ناباروری در مردان است. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش رشد بیضه‌ها شود و همچنین با اثر بر اسپرم‌ها باعث کاهش حرکت و تعداد آنها و تغییر مورفولوژی (شکل ظاهری) آنها خواهد شد.
واریس مری: این بیماری معمولا در افرادی که مبتلا به مراحل پیشرفته سیروز و سرطان کبدی هستند رخ می‌دهد و به دلیل پاره شدن این وریدها و خونریزی شدید آنها به داخل مری (بالا آوردن خون توسط بیمار) می‌تواند بسیار خطرناک باشد.با توجه به فشار زیادی که با ایستادن و راه رفتن به اندام‌های تحتانی بدن (پاها) وارد می‌شود احتمال بروز این بیماری در سیاهرگ‌های پا بیشتر است. به همین دلیل معمولا وقتی از عبارت « واریس» استفاده می‌شود، منظورمان واریس وریدهای پاست.
علت واریس چیست؟
شریان‌ها (سرخرگ‌ها) که خون پر اکسیژن را از قلب به سراسر بدن می‌برند دیواره‌اى عضلانى و ضخیم دارند که داراى بافت الاستیک است.وریدها (سیاهرگ‌ها) خون را از بدن به قلب برمى‌گردانند که دیواره آنها عضلانى است و شبکه‌اى از دریچه‌ها درون آنها وجود دارد که فقط به سمت قلب باز مى‌شوند. این دریچه‌های یکطرفه موسوم به دریچه‌های لانه کبوتری هستند. وقتى خون در وریدها به حرکت درمى‌آید دریچه‌ها به نوبت باز مى‌شوند تا خون حرکت کند و به جلو برود و بعد بسته مى‌شوند تا خون به عقب برنگردد. در وریدهاى واریسى این دریچه‌ها خوب کار نمى‌کنند به صورتى که خون در وریدها جمع مى‌شود و عضلات به‌راحتى نمى‌توانند خون را به سمت قلب حرکت دهند. خون به جاى اینکه از یک دریچه به دریچه دیگر به جریان درآید به صورت جمع شده در ورید حرکت مى‌کند، فشار وریدى و احتمال احتقان ورید زیاد مى‌شود و ورید متورم شده حالت پیچ‌درپیچ پیدا مى‌کند. به دلیل اینکه وریدهاى سطحى عضلات دیواره‌اى قوى ندارند احتمال واریس در این وریدها بیشتر از وریدهاى عمقى است؛ چراکه دیواره عضلانى وریدهاى عمقى قوى‌تر است. هر شرایطى که باعث فشار بیش از حد روى پاها یا شکم شود مى‌تواند منجر به واریس شود. شایع‌ترین فشار زمان باردارى در افراد چاق یا افرادى که طولانى مدت مى‌ایستند وجود دارد.
واریس معمولا در پشت ماهیچه‌های ساق پا یا داخل پا دیده می‌شود. ممکن است در برخی از این عروق به‌دلیل راکد بودن خون، لخته و التهاب به‌وجود آید که به این حالت ترومبوفلبیت سطحی می‌گویند. این بیماری مشکلی جدی به حساب نمی‌آید ولی گاهی انسداد در وریدهای عمقی پا به‌وجود می‌آید که به آن ترومبوز وریدی عمقی (DVT) گفته می‌شود که حتما نیاز به بررسی و درمان دارد چون می‌تواند باعث مسدود شدن جریان خون قسمتی از ریه (آمبولی ریه) شود که بسیار خطرناک و کشنده است.
عوامل موثر در این بیماری:
بیش از ۴۰ درصد زنان بالاى ۵۰ سال به این بیمارى دچارند. عوامل این بیمارى شامل موارد زیر است:
۱– توارث: به نظر مى‌رسد که تمایل به این بیمارى به ویژه در سنین جوانى، میان بعضى خانواده‌ها بیشتر باشد. در خانواده‌هایی که اعضای آن واریس دارند احتمال درگیری بیشتر است ولی تاکنون دلیل قطعی برای آن یافت نشده است.
۲- شغل: بررسى‌های اخیر درمورد کارگران دانمارکى نشان داد زنانى که ۷۵ درصد مدت زمان کار خود را به حالت ایستاده یا در حال راه رفتن گذرانده بودند، تقریبا دو برابر زنانى که مدت زمان کمترى روى پاهایشان ایستاده بودند، نیاز به درمان واریس پیدا کردند. پژوهشگران تخمین مى‌زنند در بزرگسالانی که سنین فعالیت و اشتغال را مى‌گذرانند، ایستادن‌هاى طولانى مدت مسبب بیش از ۲۰ درصد موارد پیدایش واریس است.
۳– سن: خطر واریس با افزایش سن زیادتر مى‌شود. رگ‌هاى خونى و عضلات پشت ساق پا که در موقع راه رفتن با فشار بر وریدها بازگشت خون را به سمت قلب تسهیل مى‌کنند، با گذشت زمان ضعیف‌تر مى‌شوند. کمتر از ده درصد زنان زیر ۳۰ سال و بیش از ۷۵ درصد زنان بالاى ۷۰ سال به واریس مبتلا هستند.
۴- جنسیت: زنان بیش از مردان مستعد واریس هستند و باردارى عامل اصلى آن است. در دوران باردارى، وریدهاى ساق پا پرتر بوده و راحت‌تر پاره مى‌شوند زیرا حجم خون و فشار شکمى در این دوران افزایش مى‌یابد و هورمون‌ها سبب گشاد شدن رگ‌هاى خونى مى‌شوند. هرچه حاملگى به پایان خود نزدیک مى‌شود، خطر واریس افزایش مى‌یابد. بعضی زنان با دریچه‌هاى وریدى با کارایى پایین‌تر یا دیواره‌هاى عروقى ضعیف‌تر به دنیا مى‌آیند.
۵– وزن: وزن اضافى به ویژه در اطراف شکم، فشار اضافى را بر وریدهاى ساق پا تحمیل مى‌کند. زنانى که اضافه وزن دارند، نسبت به زنان لاغر بیشتر در معرض ابتلا به واریس هستند و این خطر در مورد زنان چاق سه بار بیشتر است. در مطالعات انجام شده روى مردان، ارتباط چندانى بین بروز واریس و وزن بدن دیده نمى‌شود.
۶– رژیم غذایی: کسانی که از فیبر کمتری در تغذیه خود استفاده می‌کنند، به خاطر یبوست مدت زمان طولانی‌تری را در توالت به سر می‌برند که فشار حاصله باعث واریسی شدن رگ‌ها می‌شود.
چطور واریس خودش را لو می‌دهد
عده زیادی از مبتلایان به واریس هیچ نشانه و علامت خاصی ندارند و تا آخر عمر هم هیچ مشکلی نخواهند داشت.یکی از نشانه‌های شایع در افرادی که علامت دارند، درد و احساس سنگینی پاست. سوزش، خارش، گرفتگی عضلات و تورم آنها از دیگر علائمی است که به‌طور شایع دیده می‌شود. این نشانه‌ها با ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت بدتر می‌شوند. این علائم در روز تشدید می‌شوند و با استراحت در شب‌ها بهبود می‌یابند. در برخی از افراد تورم قوزک پا نیز دیده می‌شود و وریدهای واریسی از روی پوست به رنگ آبی تیره هستند و گرمی و حساسیت در صورت لمس این نواحی وجود دارد.یکی از ابتدایی‌ترین علائم پیشرفت واریس ایجاد اگزمای خفیف به همراه خارش پاست. این اگزما دقیقا بالای قوزک پا قرار دارد.
در عده‌ای از افراد رنگ پوست در محل واریس قهوه‌ای کمرنگ شده و با پیشرفت ضایعه به رنگ قهوه‌ای تیره در‌می‌آید. زخم‌های واریسی از دیگر علائمی هستند که با پیشرفت بیماری در قوزک پا پدید می‌آیند. بعضی از این زخم‌ها بسیار دردناک و برخی کاملا بی‌درد هستند.
مجله همشهری
زیبـــا شــو دات کام
