۵ اصل برای ایجاد نظم در خانه

ایجاد نظم در خانه انجام کارهای خانه خیلی طرفدار ندارد و کمتر کسی پیدا می‏شود که به انجام این کارها علاقه نشان دهد؛ از طرف دیگر انجام این کارها آنقدر ضروری و لازم است که نمی‏شود بی‌علاقگی را بهانه‏ کرد. مگر می‏شود یک هفته به دلیل نداشتن ظرف‌های تمیز، غذا نخورد یا بدون پوشیدن لباس تمیز از خانه بیرون رفت؟ اما ژاپنی‏ها از پس این کارها به خوبی برآمده‌اند. آن‌ها یک سیستم مدیریتی دارند که پیاده کردنش در خانه نظم و‏ تر‏تیب به‌وجود می‌آورد، وقت‏های تلف شده را کاهش می‌دهد و فضای شاد و سالمی ‏در خانه ایجاد می‏کند. این بار با روش مدیریت ژاپنی‌ها کارهای خانه‌تان را سر و سامان دهید؛ به امتحانش می‏ارزد.

۵S چیست؟

۵S یک روش مدیریت ژاپنی است. این اسم از ۵ حرف “s” اولین حروف واژه‏های ساماندهی (Seiri)، نظم و‏ تر‏تیب (Setion)، پاکیزه‌سازی (Sesio)، استانداردسازی (Seiketsu) و انضباط (Shitsuke) گرفته شده است. اگر می‏خواهید با این روش، نظم و‏ تر‏تیب را در خانه برقرار کنید بهتر است با مراحل مختلف آن بیشتر آشنا شوید.

اصل اول، ساماندهی

در سیستم مدیریت ۵S، قدم اول ساماندهی یا همان سر و سامان دادن به وسایل و لوازم موجود در خانه است. در این مرحله تشخیص وسایل ضروری از غیرضروری اهمیت دارد. شما در کمد لباس‏ها، لباس‏هایی دارید که هیچ وقت آنها را نمی‏پوشید اما ممکن است یک روز به آن احتیاج پیدا کنید. در این مرحله باید قاطعانه تصمیم بگیرید و ضروری‏ها را از غیر ضروری‏ها جدا کنید. اینجاست که باید اولویت‏ها را مشخص کرده و وسایلی را که مورد نیازتان نیست نگهداری نکنید. وسایل غیر ضروری را می‏توانید بفروشید یا به دوستان، اقوام یا کسانی که از آن استفاده می‏کنند بدهید.

در این مرحله باید خرابی‏ها را برطرف کنید، پیچ‏های شل را  محکم کنید، ظروف شکسته و لب‌پر را دور بیاندازید، لامپ‏ها و چراغ‏های نیم‌سوز و سیم‏هایی را که رویه آن فرسوده شده و احتمال برق‌گرفتگی دارد، تعویض کنید.

اصل دوم، نظم و ‏تر‏تیب

در این مرحله باید اشیاء و وسایل ضروری را با نظم خاص در محل مناسب قرار دهید، طوری‌که در هنگام نیاز بتوانید به بهترین شکل از آن استفاده کنید. با این کار می‏توانید هر زمان که به چیزی نیاز داشتید بدون صرف وقت، به راحتی و با کمترین زمان، آن را پیدا کنید. این کار را باید آنقدر با نظم انجام دهید که حتی با چشمان بسته هم بتوانید وسایل‌تان را برداشته و استفاده کنید. کار خیلی سختی نیست، فقط کافی است هر چیزی را با توجه به کاربردش در محل مناسب قرار دهید. مثلا موقع چیدن کابینت وسایلی را که بیشتر استفاده می‏کنید در طبقات پایین‏تر‏ و در قسمت‏های جلو که دسترسی راحت‏تر‏ی دارند قرار دهید و وسایلی را که کمتر استفاده می‏شوند در طبقات بالاتر و در قسمت‏های عقب‏تر‏ بگذارید. برای هر چیز، جای مشخصی در نظر بگیرید. این نکته را فراموش نکنید که بعد از برداشتن و استفاده از هر وسیله باید مجددا آن را در جای خودش قرار داد.

اصل سوم، پاکیزه‌سازی

پاکیزگی اساس و پایه تعلیم و ‏تر‏بیت است. مثلا در معبد اولین کار یک شخص مبتدی پاکیزگی است. در آستانه سال نو همه با خانه‌تکانی به استقبال بهار می‏روند. وقتی همه چیز در خانه تمیز و مرتب است، همه احساس آرامش و راحتی می‏کنند. در واقع این مرحله نوعی بازرسی است؛ شما باید ابتدا محیط و وسایل مورد استفاده‏تان را بررسی کنید و آلودگی را در اولین فرصت و به طور کامل از بین ببرید. برای تمیز کردن باید به همه چیز توجه کنید. لکه‏ها، چربی‏ها و روغن‏های روی اجاق گاز، گرفتگی شیر ظرفشویی، گرد و خاک روی مبلمان و میز ناهارخوری همه باید به دقت تمیز شوند.

توجه کنید که آلودگی‏ها در مراحل اولیه زودتر از بین می‏روند. ظرف‏ها بعد از خوردن غذا خیلی راحت و زودتر شسته می‏شوند اما بعد از چند ساعت برای تمیز کردن و شستن آنها باید وقت بیشتری صرف کنید.

علاوه بر اینها، پاکیزگی در بهبود روابط‌تان با دیگران هم موثر است، اگر علف‏های هرز اطراف خانه را بچینید و زباله‌‏ها را جلوی در خانه نگذارید، تصویر زیباتری از خود و خانوده‌تان ایجاد می‏کنید. نامرتب بودن و آلوده و کثیف بودن محیط خانه و لباس‏هایتان احساس بدی در دیگران به‌وجود می‌آورد.

اصل چهارم، استانداردسازی

برای کنترل و اصلاح سیستم جدید در خانه بهتر است از استانداردها استفاده کنید. مثلا استفاده از رنگ سفید برای ملحفه‏ها، ظروف، دستمال آشپزخانه و مبلمان، استانداردی است که آلودگی‏ها را سریع نشان می‏دهد و از تجمع آلودگی جلوگیری می‏کند.

۶۰ درصد از فعالیت‏های ما با بینایی شروع می‏شود. البته از حس‏های شنوایی و لامسه هم استفاده می‏کنیم اما از آنجایی که بینایی حس غالب ماست بنابراین در استانداردسازی بهتر است از حس بینایی استفاده کنید. مثلا برای اینکه کفش‏ها جلوی در پراکنده و به هم ریخته نشود، اگر جای کفش‏ها را روی زمین یا روی طبقات جاکفشی مشخص کنید احتمال اینکه بچه‏ها کفش‏هایشان را روی آن قرار دهند بیشتر است. برای نظم بیشتر و راحتی کار، از این استانداردها استفاده کنید:

•    تمام شیرهای آب گرم با رنگ قرمز و شیرهای آب سرد را با رنگ آبی برچسب‌گذاری کنید.

•    روی شیشه‏های ادویه یا مربا با استفاده از طرح یا رنگ، محتویات داخل آن را مشخص کنید تا هنگام استفاده مجبور نباشید در آنها را چند بار باز و بسته کنید.

•    با نصب طرح یا علامت خاص روی در کشوها، کمد‏ها و فقسه‏ها محتویات داخل‌شان را نشان دهید.

اصل پنجم، انضباط

خیلی‏ها در برابر انضباط مقاومت نشان می‌دهند. از نظر آنها انضباط، مجبور شدن به پیروی از الگوهای رفتاری از پیش تعیین شده است. انضباط برای حرکت و ادامه حیات ضروری است و باعث انجام بهتر و سریع‏تر امور زندگی می‌شود. انضباط یعنی توان انجام کارها به شکل مطلوب و موردنظر که حاصل تمرین و تکرار است. هر چند این اصل آخرین اصل از اصول مدیریت “پنج اس” است اما این به این معنا نیست که اهمیت کمتری دارد.

در این مرحله باید همه افراد خانه با هم مشارکت کنند. مراقب باشید که نظم و‏ تر‏تیب وسایل به هم نخورد. بهتر است هر روز چند دقیقه را برای بررسی کارهایتان بگذارید. برای تمرین بیشتر و ایجاد احساس مسئولیت در افراد خانواده، می‏توانید دفترچه‌ای مخصوص انجام کارها تهیه و لیست کارها را با زمان انجام کار و فرد مسئول آن مشخص کنید.

برای تمیز و مرتب نگهداشتن خانه همه باید با هم کار کنند. هیچ استثنایی هم وجود ندارد. همه باید تمیزی خانه را تکلیف و وظیفه خودشان بدانند. یکی از راه‏های برقراری نظم و انضباط در خانه، استفاده از تنبیه و تشویق است. مثلا اگر کسی وظایفش را بهتر از دیگران انجام داد، باید تشویق و شخصی که نسبت به مسئولیت‏هایش بی‌توجه بوده، جریمه شود.

زیبــــا شـــو دات کام