رابطه تغذیه و سر درد
در این پست در خصوص مواد غذایی مفید و مضر مرتبط با سردرد و دردهای میگرنی مطالبی را حضور شما خوانندگان عزیز تقدیم می‌کنیم:
ارتباط حساسیت و آلرژی به شیر با بعضی از سردردها و میگرن
الف- عدم تحمل قندشیر یا لاکتوز
اغلب شما همراهان فرهیخته و دانش‌دوست در قبال عدم تحمل لاکتوز موجود در شیر اطلاعات کافی و تجربه وافی در خود یا در وابستگان دور و نزدیک داشته‌اید و بیشترین عوارض ناشی از عدم تحمل به شیر را در دستگاه گوارش در قالب نفخ، اسهال، دل درد و دل‌پیچه، دل به‌هم‌خوردگی، حالت تهوع و سر و صدای به گوش رسیده از کانال گوارش در ذهن خود دارید، اما به موازات عوارض نام برده شده ممکن است در تعدادی از مردم عوارض دیگری در سیستم‌های تنفسی به صورت تنگی نفس، آسم، تورم مخاط مجاری تنفسی و حالاتی نظیر ابتلا به زکام و یا در بافت پوست لکه‌های مختلف توأم با خارش و یا تغییراتی مثل برخورد گزنه با پوست پدیدار گردد، البته عوارض دیگری که به عدم تحمل قند یا لاکتوز شیر نسبت داده شده است، عبارت می‌باشند از: سردرد، میگرن، سرگیجه و اختلال در تمرکز حواس.
ب- عدم تحمل به پروتئین‌های مختلف شیر
قبل از پرداختن به تشریح پروتئین‌های مختلف شیر و خواص فیزیکی و شیمیایی آنها از شما درخواست می‌نمایم جدول عوارض و علائم بالینی حساسیت به پروتئین شیر را در صفحه بعد ملاحظه فرمایید:
انواع پروتئین‌های شیر گاو و نقش آنها در ایجاد حساسیت:
پروتئین‌های موجود در شیر گاو عبارت می‌باشند از: ۱- آلفالاکتالبومین ۲- بتالاکتوگلوبولین ۳- کازئین ۴- لیپوپروتئین
آلفالاکتالبومین و گلوبولین، پروتئین‌های حساس به حرارت هستند و در ۷۰ درجه سانتیگراد حرارت تجزیه گردیده و خطر آلرژی‌زایی خود را از دست می‌دهند، لذا نوشیدن شیرهای استرلیزه شده و حرارت دیده برای افراد مبتلا به حساسیت مشکلی ایجاد نمی‌نماید، اما این افراد با مصرف شیرهای دوشیده شده حرارت ندیده یا پاستوریزه شده (که فقط ۳۰ ثانیه بین ۷۲ تا ۷۵ درجه سانتیگراد حرارت داده میشوند تا عملکرد ارگانیسم‌های بیماری‌زا را از بین ببرند) قادر به تجزیه آلفالاکتالبومین نیستند، بنابراین به افراد دارای زمینه آلرژی به پروتئین شیر توصیه می‌شود شیر تازه و پاستوریزه را حتما قبل از میل کردن بجوشانند، البته ماست تهیه شده به علت تاثیر روش‌های به کار برده شده جهت ماست‌بندی، پروتئین را چنان تغییر می‌دهد که دیگر حساسیت‌برانگیز نخواهد بود. در مورد تهیه پنیر نیز گرچه شیر جوشانده نمی‌شود، ولی در پروسه تهیه پنیر از طریق جداسازی آب از لخته پنیر از محصول جدا می‌شود.
حساسیت به کازئین شیر گاو
برخلاف پروتئین‌های پیش گفت، کازئین بسیار مقاوم به حرارت است و تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد حرارت بدون تغییر باقی می‌ماند و از طریق مصرف شیر جوشیده یا ماست تهیه شده و پنیر، میتواند افراد مبتلا به حساسیت به این پروتئین را دچار بروز آلرژی نموده و یک یا چند عارضه مندرج در جدول ارائه شده (از جمله سردرد و میگرن) را به وجود آورد. در اینگونه حساسیت‌ها بهتر است جهت ریشه‌یابی و مشخص نمودن نوع مواد غذایی ایجادکننده سردرد و میگرن، چند روز از مصرف شیر و لبنیات به طور مطلق خودداری گردد و در صورت فروکش نمودن حمله‌های بیماری و سردرد جهت تامین ترکیبات مفید و حیات‌بخش شیر، جایگزین مناسبی برگزیده شود.
در قبال تعدیل و یا پیشگیری از حمله‌های میگرنی چه باید کرد؟
طی تجربیات به عمل آمده و پژوهش‌های مختلف انجام شده توسط پژوهشگران عالی مقام در دانشگاه‌های مختلف جهان، به این باور رسیده‌اند که بسیاری از سردردها در اثر مصرف مواد غذایی به وجود می‌آیند و یا عوامل محیطی زمینه‌ساز سردردها و میگرن از طریق مصرف بعضی مواد غذایی در حد بسیار زیادی تشدید میشوند، لذا توصیه و تاکید می‌گردد به منظور پیشگیری از بروز و تعدیل میگرن از میل کردن مواد غذایی نام برده شده در زیر خودداری کنید:
*مواد غذایی حاوی آمین (مثل خرمای تازه)، اکتوپامین (مــثـل مـرکبـــات، آناناس، آبمیوه)، فنیل‌اتیل‌آمین (در شکلات)، تیرامین (در بسیاری از فرآورده‌های شیر و لبنیات مخصوصا پنیرها و غذاهای دودی، انجیر، فندق و بادام زمینی)
*مواد حاوی کافئین (قهوه، چای و انواع کوکاکولا)
* مواد غذایی حاوی نیترات و نیتریت، انواع کالباس و سوسیس و غذاهای حاوی این فرآورده‌ها مثل ساندویچ، پیتزا، هات‌داگ و برگرها
اگر شما یا یکی از بستگان نزدیک، به سردردهای مزمن یا میگرن مبتلا هستید، بهتر است فهرستی از غذاهایی که در اثر مصرف آنها بر شدت، حدت یا دفعات ابتلا به سردردهای معمولی یا میگرنی افزوده می‌شود، تهیه نمایید و با حذف و یا جایگزینی آنها با مواد غذایی دیگر، اثر تحریکی و تشدید بیماری را از خود دور سازید و به مدت ۲ هفته این پرهیز را ادامه بدهید. اگر نتیجه‌بخش شد، برای همیشه آنها را با مواد مشابه بی‌ضررتر جایگزین سازید.
در نظر داشته باشید که اثر بعضی از غذاهای مصرفی فورا ظاهر نمی‌شود. گاهی ۲۴ ساعت بعد از میل کردن یا دیرتر، اثرات مواد میل شده میتواند بروز نموده و مشاهده گردد. اگر مایل باشید از دفعات حمله‌های سردرد خود بکاهید و شدت آن را کم نمایید، مواد غذایی ناسازگار را از برنامه غذایی روزمره خود حذف کنید.
مواد غذایی و مکمل‌های مفید برای پیشگیری و تعدیل سردردها:
الف- به مدت شش یا هفت هفته از کپسول‌های روغن ماهی فاقد متیل مرکوری استفاده فرمایید.
ب- روغن‌های اشباع شده حیوانی و گیاهی را محدود و حذف نموده و به جای آن از روغن‌های مایع حاوی اسیدهای چرب اشباع نشده استفاده فرمایید (غیر از روغن‌های جوانه ذرت و تخم آفتابگردان).
ج- زنجبیل تازه یا خشک شده و پودر گردیده به مقدار یک سوم قاشق چایخوری را در آب حل کرده و چهار بار در روز به محض بروز اولین علائم آغاز میگرن یا سردرد میل نمایید. به این ترتیب، نه تنها از شدت گرفتن درد جلوگیری خواهد شد، بلکه به برطرف نمودن دل به‌هم خوردگی آغاز شده و تبدیل آن به حال تهوع و عق زدن کمک می‌کند، اما در مورد زنجبیل تازه که مدتی است در همه شهرهای بزرگ عرضه می‌گردد و همه افرادی که حساسیت به این گیاه ندارند از آن به صورت چاشنی با سالاد یا خوراکی‌های مورد علاقه روزمره استفاده می‌نمایند، باید گفت که این گیاه عملکردهای مفیدی را در سیستم‌های مختلف بدن ما به انجام می‌رساند و به تعدیل و تسکین عوارض بیماری در افرادی که پیوسته دچار میگرن میشوند کمک می‌کند.
یادآوری مجدد:
۱- ضمن رعایت تعادل، تنوع و تناسب در تغذیه روزمره خود و رعایت تبعیت از ساعت بیولوژیکی بدن که با طلوع و غروب آفتاب عملکردها را تنظیم می‌کند و هورمون‌های خاصی را بعد از طلوع و غروب آفتاب برای فعل و انفعالات متفاوت فعال می‌سازد، کمتر به شب زنده‌داری و دیرتر از ساعت ده، یازده شب خوابیدن و عدم بیداری در صبحگاهان قبل طلوع آفتاب بپردازید. دیرتر از خواب برخاستن و حذف صبحانه و میان‌وعده روز و عدم تحرک پیش از ظهر، عوارض بی‌شماری را در زمان حال و آینده افراد رقم می‌زند.
۲- با کشف ناسازگاری‌های احتمالی در بین مواد مصرفی روزمره خود، فعلا در مورد گنجانیدن و مصرف مواد غذایی نام برده شده در زیر امساک نمایید:
الف- قندهای مصنوعی ساخارین یا آسپارتام و مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و دسرهای حاوی این دو ماده.
ب- فرآورده‌های گوشتی حاوی نیترات و نیتریت مثل سوسیس و کالباس، همبرگرهای حاضری، ماهی و گوشت‌های دودی شده.
ج- نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند انواع نوشابه‌های خانواده کولا و قهوه.
د- دسرهای حاوی خامه، شکلات، قهوه، رنگ‌ها و قندهای مصنوعی.
ه- بادام زمینی، فندق و پنیرهای تخمیر شده حاوی تیرامین.
و- شیر، ماست و فرآورده‌های لبنی، مخصوصا برای افرادی که زمینه حساسیت به یکی از ترکیبات شیر دارند.
ز- مرکبات مانند پرتقال، لیموترش یا لیموشیرین، گریپ فروت، آناناس، موز، آلوی سیاه، آبمیوه‌های حاضری، خرمای تازه، انجیر و کشمش.
ح- بعضی از مواد گیاهی، لوبیای سفید، آواکادو.
ط- کلیه مواد غذایی و فرآورده‌های حاوی مونوسدیم گلوتامات، فنیل‌اتیل‌آمین، کافئین و غیره.
به موازات رعایت اصول پیش‌گفت در مصرف انواع مواد غذایی، باید به حذف و تعدیل عوامل غیرخوراکی ایجاد و تشدید کننده بیماری نیز بذل توجه شود و تا آنجایی که امکان دارد نسبت به حذف یا تعدیل آنها نیز اقدام لازم به عمل آید. در خاتمه بحث امید و آرزو داریم که همواره مشکلات خواسته یا ناخواسته‌ای که در زندگی همه ما رخ می‌دهند، با صبر و شکیبایی و با انگشت تدبیر گشوده شوند.
مشکلی نیست که آسان نشود ……..مرد آن است که هراسان نشود
دکتر سیدضیاءالدین مظهری متخصص تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران
زیبــا شــو دات کام
سلام .
میخواستم به همه اونیهایی که مثل من میگرن دارند بگم خدا مارا خیلی دوست داره و این درد یک نعمته که به ما داده . خود من اگر از ترس سردرد نبود هرگز به فکر رعایت این رژیم سالم نبودم .رژیم هایی که برای میگرن تجویز میشوند سالمترین رژیم غذاییه .و تنها روش برای درمان.
ضمنا از همین جا از زحمات جناب دکتر سید علی کشاورز صمیمانه تشکر میکنم.
با آرزوی سلامتی برای همه مردم دنیا.
[پاسخ]