میگرن و غذاهای مفید و مضر

بسیاری از چهره‌های مشهور تاریخ دچار میگرن بوده‌اند. ناپلئون بناپارت و آلفرد نوبل از جمله این شخصیت‌ها هستند. میگرن، سردردهای یک طرفه ضرباندار می‌باشد که معمولا با تهوع و حساسیت به نور و صدا همراه است. بعلاوه گاهی فرد دچار اختلال در بینایی و یا تمرکز می‌شود.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) میگرن را ناتوان کننده‌‌ترین بیماری‌های انسانی شناخته است. لغت میگرن از واژه یونانی Hemicrain، به معنی نیمی از سر می‌باشد که خود این کلمه ریشه در زبان مصری دارد.
بطور کلی ده درصد کل جمعیت جهان به سردرد میگرن مبتلا هستند و میگرن، در هر سنی، از اوایل کودکی تا بعد از آن می‌تواند شروع شود.

با این وجود حمله‌های میگرنی به ندرت قبل از ۵ سالگی رخ می‌دهد و بیشترین شیوع، در دوران بلوغ و اوایل بزرگسالی است.
با افزایش سن، زنان بیش از مردان از سردردهای میگرنی رنج می‌برند.
حدودا چهار درصد کودکان پیش از بلوغ دچار میگرن هستند و پس از بلوغ این میزان تا ۶ درصد در مردان و ۱۸ درصد در زنان افزایش می‌یابد و بعد به تدریج تا ۴۰ سالگی شیوع میگرن کاهش می‌یابد.

نقش تغذیه

بیشتر بیماران میگرنی از پزشک‌شان می‌پرسند چه بخوریم! و چه نخوریم! البته افراد میگرنی حساسیت خاصی را گزارش نکرده‌اند، ولی در گروهی از آنان مصرف یک یا چند ماده غذایی باعث شروع حمله میگرنی شده است، بنابراین باید در انتخاب مواد غذایی بسیار دقت نمود.

غذاهای مفید

مرغ، خروس و بوقلمون از دسته غذاهای کم‌چرب و غنی از پروتئین هستند. مصرف غذاهای پروتئینی منجر به نوسان میزان قند خون نمی‌شود. گمان می‌رود که کمبود میزان قندخون از جمله عوامل میگرن است. غذاهای پروتئین‌دار نظیر تخم مرغ، گوشت گاو و حبوبات باید در هر وعده غذایی گنجانده شوند. مصرف میان‌وعده‌های حاوی پروتئین فراوان نیز مفید است.
سیب، گلابی، گیلاس، زردآلو و انگور میوه‌هایی هستند که مصرف آنها موجب افزایش منظم قند خون می‌شود. این میوه‌ها میان وعده‌های غذایی بسیار خوبی برای حفظ و کنترل قند خون هستند.
حلیم جو، نان چاودار و حبوباتی نظیر لوبیا قرمز، انواع عدس (سبز و قرمز)، نخود و لوبیا همگی دارای فیبرهای محلول بوده و به تثبیت قند خون کمک می‌کنند. این غذاها منابع خوب کربوهیدرات می‌باشند. حبوبات منابع خوب پروتئین نیز هستند.
مصرف آب کافی فراموش نشود.

مواد  تشدید کننده میگرن
 گلوتامات
این ماده در محصولات آماده شده به میزان زیادی وجود دارد. به این منظور باید برچسب روی محصولات را به دقت مطالعه کرد. این ماده در انواع کنسرو و غذاهای یخ‌زده وجود دارد.
 آسپارتام
آسپارتام که به عنوان قند جانشین در بعضی از نوشابه‌های رژیمی و یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی به کار می‌رود، از محرک‌های میگرن است.
 آمین‌ها
بعضی غذاهای حاوی آمین‌ها، فعال کننده رگ‌ها هستند و به نظر می‌رسد آغازگر انقباض رگ‌های خونی در مغز می‌باشند. تیرامین و فنیل اتیل آمین دو ماده اصلی مسبب این مشکل هستند. اگرچه سایر آمین‌ها نیز ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند.
تیرآمین
تیرامین در الکل، برخی پنیرها به خصوص پنیرهای مانده، میوه‌ها و سبزی‌های کال و فاسد، مخمرها، انواع آجیل،
ماهی شور، کنسرو شاه ماهی، خامه ترش، آووکادو، سوسیس‌های تخمیری و گوشت‌های مانده یا چرب وجود دارد.
 فنیل اتیل آمین
در کاکائو، شکلات، پنیر و موادغذایی که دارای این سه ماده غذایی هستند، یافت می‌شود.
 اکتوپامین
در مرکباتی مثل لیمو، پرتقال، گریپ فروت و… یافت می‌شود.
موادغذایی نام برده از گروه آمین‌ها، باعث افزایش آزاد شدن سروتونین در مغز و تحریک اعصاب مغز می‌شوند. همچنین ایجاد سردرد می‌کنند.
 نیتریت
کالباس، سوسیس و گوشت نمک سود که به آنها ماده نگهدارنده نیتریت افزوده شده، نباید مصرف شوند، چون می‌توانند عامل بروز میگرن در افراد مستعد باشند.
 مس
آجیل‌ها، شکلات و جوانه گندم از منابع غذایی حاوی مس به شمار می‌روند. پرتقال، گریپ فروت و نارنگی باید از رژیم غذایی حذف شوند، زیرا مرکبات جذب روده‌ای مس را افزایش می‌دهند و ممکن است در فرآیند آغاز حمله‌های میگرن نقش داشته باشند.
 کافئین
افزایش یا کاهش مصرف کافئین در بدن نیز در تشدید میگرن مؤثر است. همچنین ترک ناگهانی مصرف چای و قهوه، که هر دو کافئین دارند، می‌تواند موثر باشد.
 مواد غذایی چرب و سرخ شده
مواد غذایی چرب و آن دسته که با روغن زیاد سرخ می‌شوند، عامل تشدید میگرن هستند.
سس‌های چرب و پرادویه
مغزهای خوراکی (برخی مغز دانه‌ها از جمله بادام زمینی)

رژیم غذایی مناسب برای میگرنی‌ها

بهترین رژیم غذایی، رژیمی متعادل از همه گروه‌های غذایی با میوه و سبزی فراوان است. افرادی که مبتلا به سردردهای میگرنی هستند، باید تا حد امکان از مصرف غذاهای فرآوری شده و آماده خودداری کنند. ماهی و سبزیجات غنی از کلسیم و منیزیم (مانند کلم، براکلی و اسفناج) برای این افراد مفید هستند. وعده‌های غذایی به هیچ وجه نباید حذف شوند، زیرا نوسان قند خون، گرسنگی و کم‌آبی ممکن است سردرد را تشدید کند. فعالیت فیزیکی روزانه دست کم ۳۰ دقیقه در هر روز در بیشتر روزهای هفته می‌تواند احساس بهتری به افراد دهد.
برخی غذاها، نوشیدنی‌ها و افزودنی‌های غذایی می‌توانند باعث تشدید علائم میگرن شوند و لذا باید آنها را شناسایی کرد و از مصرف آنها خودداری نمود.
بیش از۹۰ درصد بیماران به غذا‌های سرد حساسیت دارند. کمبود آهن و اسید فولیک نیز موجب سردرد می‌شود، دریافت کلسیم و پتاسیم کافی نیز می‌تواند از تناوب سردرد‌ها بکاهد.

عوامل حملات میگرنی

استرس و یا حتی رهایی از استرس که می‌تواند موجب بیماری شود.
هورمون‌ها (مصرف قرص‌های بارداری و یا در هنگام قاعدگی).
کمبود خواب و یا اختلال در الگوی خواب فرد.
سفر و یا تغییر آب و هوا و یا بلندی محل زندگی.
مصرف بیش از اندازه مسکن‌ها و درمان‌های ضد درد.
گرسنگی طولانی (مانند روزه) و تغییرات متناوب فاصله وعده‌های غذایی.
کمبود آب در بدن.
مصرف سیگار.
اگرچه نمی‌توان از تمام حمله‌های میگرنی جلوگیری کرد، ولی می‌توان با شناسایی عواملی که منجر به تحریک و ایجاد حمله‌های بیماری می‌شوند، از تعداد دفعات حمله‌های بیماری و شدت آنها کم کرد.

مواد خوراکی میگرن‌زا

بعضی از انواع پنیرها به خصوص پنیر‌های کهنه، فرآورده‌های گوشتی و نمک سود شده، مواد غذایی چرب و سرخ شده، مرکبات، انواع شکلات، عصاره سبزیجات، بستنی و ماست، حتی انجیر، گوجه ‌فرنگی و باقلا، بعضی مغز دانه‌ها از جمله بادام زمینی، نوشیدنی‌های الکلی و انواع افزودنی‌ها در محصولات غذایی جزء این دسته قرار دارند. این گروه از مواد غذایی به‌عنوان ترکیبات تشدیدکننده میگرن شناخته شده‌اند و بهتر است افرادی که سابقه میگرن در آنها وجود دارد هرگز از آنها استفاده نکنند. مطالعات نشان داده‌اند که بیشتر افراد با خوردن بعضی از این مواد غذایی دچار حملات میگرنی می‌شوند. به این دلیل متخصصین تغذیه توصیه می‌‌کنند که با دقت هریک از مواد غذایی فوق را امتحان کنند و آن غذایی که موجب تشدید سردردشان می‌شود را از رژیم غذایی‌ خود حذف کنند تا تعداد دفعات حملات کاهش یابد.

دکتر صدیقه نوبان

زیبـاشـو دات کام