زیبایی پوست با طب سنتی

در بین تمام موجودات زنده عناصری برای ابراز وجود و برتری میان یکدیگر وجود دارد. برای مثال در دسته‌ای از جانواران صدای بلند می‌‌تواند به عنوان عنصر برتری آنها شناخته گردد.در جنس نر شیرها ، غرش آنها نشانه برتری آنهاست و هر چه شیر نری غرش بلندتری داشته باشد برتری نسبی بیشتری خواهد داشت. در جامعه امروزی انسانی که عناصر متفاوتی برای نشان دادن برتری وجود دارد، شاید بتوان گفت یکی از پیش پا افتاده‌ترین عناصر همان زیبایی و سلامت پوست و موی افراد باشد که حتی در یک نگاه هم می‌‌تواند مورد ارزیابی نسبی قرار گیرد. بطور کلی انسان زیباپسند است و مهر تائید این حرف نیز متون دینی می‌‌باشند. این متون با تأیید این غریزه آدمی ‌‌و با جمله معروف «ان‌ا… جمیل و یحب الجمال» بیان می‌دارد که انسان فردی زیبا دوست و زیباطلب است و انسان را به داشتن ظاهری آراسته و پیراسته تشویق می‌‌نماید. در این مقاله سعی بر آن خواهیم داشت تا بطور کلی و مختصر به بررسی زیبایی از دیدگاه طب سنتی بپردازیم.

پوست سالم
پوست سالم می‌‌بایست دارای چندین ویژگی باشد. می‌‌بایست شفافیت و روشنی کافی داشته باشد. می‌‌بایست باز بودن منافذ آن در حد طبیعی و نرمال باشد. می‌‌بایست عاری از هرگونه ورم (جوش، تاول و یا انواع زوائد برآمده) باشد. پوست زیبا می‌‌بایست عاری از هرگونه لک باشد. رطوبت کافی داشته باشد و سلول‌های آن قدرت ترمیم و بازسازی زیادی داشته باشند.

زیبایی
از واژه زیبایی تعابیر مختلفی می‌‌گردد. گاهی زیبایی به یک قسمت جزئی از یک مجموعه اطلاق می‌‌گردد مانند اینکه بگوییم فلانی بینی زیبایی دارد و یا اینکه بگوییم فلانی پوست زیبایی دارد و گاهی اوقات به زیبایی دیدی کلی می‌‌بخشیم و بطور مثال می‌‌گوییم فلانی فردی زیباست و این در حقیقت یعنی اینکه تمام اجزا فرد از نظر ما ترکیبی را بوجود آورده‌اند که زیبا به نظر می‌‌رسد. باید توجه گردد که برای بدست آوردن یک زیبایی کلی می‌‌بایست اجزا ترکیب را تک تک مورد بررسی قرار داد و در جهت اصلاح و زیباسازی آنها اقدام نمود تا در نهایت به یک ترکیب زیبا برسیم. آنچه که از دیدگاه طب سنتی قابل هدایت به سمت سالم و زیبا شدن می‌‌باشد سه جز اساسی مهم ترکیب یعنی پوست، وزن ( تناسب اندام) و سلامت و حفظ مو می‌‌باشد. که تقریبا فردی که دارای این سه گزینه مطلوب باشد طبیعتاً فرد زیبایی نامیده خواهد شد (زیبا از دیدگاه سلامت).

منافذ پوستی
همیشه سوال این است که چرا افراد دارای پوست چرب معمولا بیشتر گریبانگیر منافذ باز پوستی می‌‌باشند. پاسخ آن ساده است. منافذ پوستی در واقع در اثر بزرگ‌تر شدن غدد چربی پوست که در تماس با تابش آفتاب و اشعه فرابنفش هستند، منافذ غدد «پیلوسباسه» باز می‌شوند و به زبان ساده‌تر می‌‌توان گفت چربی تولید شده از آنجایی که زیادتر از حد معمول است برای دفع خود از سطح پوست فشار بیشتری را وارد می‌‌آورند لذا منافذ پوستی را باز و گشاد می‌‌کنند و دقیقا به همین دلیل است که در افراد یا پوست چرب این قبیل منافذ باز پوستی شایع‌تر می‌‌باشد. راه‌های متعددی برای پیشگیری و درمان منافذ باز صورت وجود دارد. یکی از راهکارهای کارا و بسیار جواب دهنده، شستشوی مناسب پوست با شوینده‌های متناسب با نوع پوست است. شستشوی پوست از این جهت مانع منافذ باز پوستی می‌‌گردد که گرد و غبار معلق در هوا و نشسته بر روی سطح پوست به تولید چربی و به توازن آن دفع از منافذ پوست کمک می‌‌کنند. لذا کاهش گرد و غبار از سطح پوست باعث کاهش این میزان چربی و متناسب با آن کاهش منافذ باز می‌‌گردد.
افراد دارای پوست چرب می‌‌بایست از شوینده‌ای استفاده کنند که بتواند چربی اضافه را از سطح پوست پاک کند. همچنین استفاده از ضد آفتاب در زمان مواجهه با آفتاب مستقیم اکیداً توصیه می‌‌گردد.

شفافیت، روشنی و لک‌های پوست
یکی از مهمترین عواملی که شفافیت پوست را به همراه دارد خون سالم در بدن می‌‌باشد. دیده می‌‌شود که افرادی که دارای اعتیاد به انواع مواد مخدر می‌‌باشند دارای پوست شفافی نمی‌‌باشند. لذا اولین گام در شفاف سازی پوست پاکسازی خون می‌‌باشد و همچنین توجه به خلط صفرا در بدن می‌‌باشد. باید به این نکته توجه شود که پاکسازی بدن از صفرای زاید می‌‌تواند به شادابی و طراوت پوست و همچنین کاهش زردی پوست نیز کمک کند. ما می‌‌بایست به عنوان درمانگر جهت پاکسازی صفرا از سه بعد کنترل تولید صفرا، دفع صفرای زاید و درمان توازن تولید و دفع به قضیه نگاه کنیم. جهت کنترل تولید صفرا، پرهیز از خوردن غذاها و مواد خوراکی مانند غذاهایی با ادویه زیاد، انواع سس‌ها، مواد غذایی سرخ کردنی، شکلات و غذاهای فست فود و حاضری از جمله ساده‌ترین و کاربردی‌ترین شیوه‌ها برای کنترل صفرا و بهبود علائم آلرژی است که امروزه این شیوه‌ها توسط بسیاری از درمانگران طب مدرن نیز برای پیشگیری از عود کردن آلرژی‌ها و کنترل حساسیت به بیماران توصیه می‌‌شود.

نوشیدن آب انار و یا همچنین جوشانده عناب می‌‌تواند به پاکسازی و تصفیه خون در بدن کمک بسزایی کند. همچنین عواملی هم چون افزایش لایه شاخی و تجمع سلول‌های مرده در سطح پوست و عدم تعادل در بازسازی سلولی و… می‌‌توانند باعث کدر شدن و لک‌های پوستی می‌‌گردد. در زمان کدر شدن پوست می‌‌بایست یک رژیم سرشار از ویتامین و اسید‌های میوه مورد استفاده قرار گیرد. میوه‌ها و ویتامین‌های آنها نقش بسزایی در باز‌گرداندن شفافیت به پوست دارند.

یکی دیگر از روش‌های اصلاحی جهت شفافیت و کمرنگ و از بین بردن لک‌های پوستی، استفاده از لایه‌بردارها می‌‌باشد. یک لایه‌بردار ساده اما در عین حال بسیار عملی برای این موارد استفاده آرد باقالی می‌‌باشد. قطره‌قطره شیر را به یک قاشق مرباخوری آرد باقالی به همراه نصف قاشق غذاخوری پودر کتیرا اضافه کنید. زمانیکه به قوام یک ماسک رسید این ماسک را بر روی تمام نواحی پوست می‌‌بایست گذاشت. این کار می‌‌بایست از زمان کم مانند ۱۰ دقیقه شروع گردد و به مرور زمان زمان ماسک‌گذاری افزایش یابد تا حدود ۳۰ دقیقه برسد.

ورم (جوش، تاول و انواع زوائد برآمده)
از دیدگاه حکما و طب سنتی پوست یک اندام دفعی می‌‌باشد که دارای روزنه‌هایی جهت دفع موادی رقیق، مانند عرق می‌‌باشد. همچنین علم نوین امروزی نیز این را می‌‌داند که بطور مثال عرق و چرک از طریق پوست دفع می‌‌گردد، اما آن ماده‌ای که می‌‌خواهد از راه پوست دفع گردد باید به قوام عرق برسد و غلظت خود را از دست بدهد و مانند عرق رقیق گردد تا بتواند از منافذ پوستی خارج گردد. جوش و محتویات داخلی جوش یک ماده غلیظ است، این ماده به سمت پوست می‌‌آید و میل به خارج شدن از پوست را دارد اما بین لایه‌های پوستی گیر می‌‌کند.
این نظر کاملا مطابق با نظر حکما می‌‌باشد و آنها معتقد هستند که هرچه ماده جوش رقیق‌تر باشد به لایه‌های سطحی پوست نزدیک‌تر می‌‌شود و دفع آن راحت ترمی‌‌گردد بطور مثال یک سری افراد دارای جوش‌های سرسفید و یا سرسیاهی می‌‌باشند که این دسته جوش‌ها التهاب ندارند و با یک ماسک موضعی براحتی دفع می‌‌گردند. از طرف دیگر بعضی افراد گرفتار پدیده جوش هستند و جوش‌های آنها دارای التهاب شدید و بعضا پس از رفع، اسکار (اثر) بر روی پوست باقی می‌‌گذارد که این خود بیانگر این است که ماده جوش غلیظ است و بدن با اینکه خواسته که این ماده را از راه پوست دفع کند اما بدلیل غلظت بالای این ماده، در راه لایه‌های پوستی گیر کرده است.

افرادی که دارای بلغم زیاد در بدن خود می‌‌باشند به علت برودت سرما، منافذ خروج مواد زائد پوست، بسته می‌‌شوند. این یک قانون کلی در طب سنتی است یعنی برودت بر کل بدن غالب می‌‌شود و حرارت در بدن این افراد حبس می‌‌گردد و این افراد احتقان حرارت پیدا می‌‌کنند (معمولاً این افراد کسانی هستند که اعلام می‌‌کنند درون بدنشان گرم اما دست و پاها‌یشان سرد است). این افراد سرمای زمستان را به سختی تحمل می‌‌کنند و در سرمای سخت دچار آسیب می‌‌شوند ولیکن با خوردن کوچکترین ماده گرمی‌‌دچار جوش می‌‌شوند. در این دسته افراد علت جوش سردی بدن است. در اینجا وظیفه طبیب و درمانگر طب سنتی و یا طب ایرانی این است که نسخه‌ای را بپیچد که ابتدا طرف را آرام‌آرام گرم کند تا سرمای غالب بدن از بین برود و منافذ پوستی باز شود. افراد تحت درمان ممکن است در ابتدا با افزایش تعداد جوش در سطح بدن خود مواجه شوند اما پس از گذشت مدتی اعلام خواهند کرد که احساس سرما می‌‌کنند و دیگر از آن حرارت درونی بدن خبری نخواهد بود. این یعنی بیمار روند درمان را طی کرده است و ما با باز کردن منافذ پوستی اسباب خروج گرما را از بدن بیمار فراهم کرده‌ایم. این فرد اکنون فردی سرمایی است که درون آن نیز سرد است. حال می‌‌بایست در ادامه روند درمان این افراد را آهسته آهسته گرم کنیم. یکی از ابتدایی‌ترین راه‌ها برای درمان جوش‌ها استفاده از ماسک‌های طبیعی می‌‌باشد که امروزه استفاده از آنها بسیار رایج و همه‌گیر شده است.
یکی از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین این ماسک‌ها اسپری گلاب است. گلاب منافذ پوستی را می‌‌بندد، از شل بودن و افتادگی پوست جلوگیری می‌‌کند و هم اینکه نمی‌‌گذارد پوست دچار جوش گردد. اسپری گلاب از آن جهت که گلاب قابض است برای درمان منافذ باز پوستی نیز بسیار کارا می‌‌باشد. از دیگر ماسک‌های کارا و قابل توصیه برای پوست‌های جوش‌دار می‌‌توان به ماسک شوید و بابونه اشاره کرد. جهت تهیه این ماسک یک قاشق غذاخوری از شوید و بابونه را در یک لیوان آب دم کنید و بعد این را صاف کرده و روزی دو سه بار پوست را با این مایع شستشو دهد. این ماسک بیشتر برای جوش‌های سرسفید و سرسیاهی که هنوز عمیق و فراگیر بر روی سطح پوست نشده‌اند، توصیه می‌‌گردد.
ضماد آرد گندم و سکنجبین دیگر توصیه ما برای پوست‌های جوش‌دار می‌‌باشد. جهت تهیه این ماسک قطره قطره سنکنجبین (در صورت نبودن سکنجبین از سرکه می‌‌توان استفاده کرد اما سرکه را می‌‌بایست با آب مخلوط کرده چون ضماد با سرکه خالص بسیار تند و تیز می‌‌شود) را بر روی پودر آرد گندم اضافه کرده تا حدی که به قوام ماسک برسد. این ماسک را می‌‌توان برای پوستی استفاده کرد که خیلی التهاب ندارد.

رطوبت پوست
بسیاری از متخصصین پوست و زیبایی معتقدند که مهترین جنبه یک پوست، جنبه رطوبت آن می‌‌باشد تا آنجایی که رییس انجمن جراحان پوست آمریکا می‌‌گوید: اگر فقط قدرت خرید یک محصول آرایشی را دارید، فقط یک مرطوب کننده بخرید. توجه داشته باشید که در صورتی که محتوای آب پوست طبیعی باشد، پوست نرم، صاف، قابل ارتجاع و درخشان است. عوامل مختلفی سبب از بین رفتن رطوبت پوست می‌‌گردد که از جمله این عوامل می‌‌توان به این موارد اشاره کرد: مواجهه با آب و هوا یا باد گرم، استفاده مکرر از مواد شوینده و پاک کننده، ابتلا به بعضی از بیماری‌ها مانند درماتیت آتوپیک و…
یکی از بهترین راهکارها برای کسانی می‌‌خواهند رطوبت را به پوست خود هدیه دهند این است که روزانه به میزان مناسبی آب بنوشند. همچنین رایج‌ترین و سریع‌ترین راه که تقریبا اولین گزینه پیش رو برای افراد دارای پوست خشک نیز می‌‌باشد استفاده از کرم‌های مرطوب کننده می‌‌باشد که امروزه با نام‌های تجاری مختلف و اسانس‌های مختلف در داروخانه و فروشگاه‌های لوازم آرایشی موجود می‌‌باشد.

مسعود رضوانی کارشناس ارشد گیاهان دارویی

زیبــاشــو دات کام