شااید برای شما هم پیش آمده باشد که بخواهید از پزشکی وقت بگیرید اما مطمئن نباشید دکتری راکه انتخاب کرده‌اید می‌تواند بیماری‌تان را درمان کند یا خیر! برای مثال خیلی از افرادی که فشار خون بالا دارند نمی‌دانند که باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنند یا متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد و متابولیسم یا نفرولوژیست یا حتی پزشک عمومی!

البته درمان بعضی از بیماری‌ها بین تخصص‌های مختلف پزشکی مشترک است اما وقتی با سختی از متخصصی وقت می‌گیرید و هفته‌ها برای دیدنش منتظر می‌مانید، شنیدن این جمله که «باید شما را به یکی از همکارانم ارجاع دهم» قطعا آزار‌دهنده به نظر خواهد رسید. اگر نمی‌خواهید از این به بعد چنین جمله‌ای را بشنوید و دوست دارید بدانید هر تخصصی چه بیماری‌هایی را پوشش می‌دهد، حتما این مقاله را بخوانید و به عنوان یک دایره‌المعارف برای خود نگه دارید.

متخصص داخلی چه وظایفی دارد؟
این تخصص به تشخیص و درمان بیماری‌های داخلی می‌پردازد که ارگانی از بدن یا همه آن را درگیر می‌کنند. رشته داخلی در گذشته زیر شاخه یا فوق تخصص نداشت و متخصصان داخلی همه نوع بیماری را ویزیت می‌کردند اما امروزه این رشته، فوق تخصص‌های متعددی دارد، از جمله:

فوق تخصص گوارش و کبد: این پزشک به بررسی و درمان بیماری‌های دستگاه گوارش، کبد و پانکراس؛ آندوسکوپی؛ کولونوسکوپی و … می‌پردازد.

فوق تخصص خون و آنکولوژی: مطالعه خون و بافت‌های سازنده خون، تشخیص، درمان و انجام شیمی درمانی برای افراد مبتلا به بیماری‌های خون و تومورهای سرطانی برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص کلیه (نفرولوژی): درمان و تشخیص بیماری‌های داخلی کلیه و همچنین انجام و آماده‌سازی بیماران برای پیوند کلیه و دیالیز و نگهداری پیوند کلیه از وظایف این پزشکان است. برای تشخیص و درمان فشار خون نیز می‌توانید به این متخصصان مراجعه کنید.

فوق تخصص رماتولوژی: شناخت و درمان اختلالات مربوط به مفاصل و سایر بافت‌های همبند، عضلات، بیماری‌های رماتولوژی و پوکی استخوان برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص غدد: شناخت و درمان بیماری‌های غدد، تیروئید، دیابت، چاقی، اختلالات چربی خون، اختلالات قائدگی و پرمویی، بیماری‌های متابولیک و ارثی، کوتاهی قد و اختلال رشد، کمبود وزن در کودکان، بلوغ زودرس و دیررس، بیماری‌های غدد جنسی و دستگاه تناسلی، بیماری‌های غدد هیپوفیز، تعیین جنسیت و ایهام تناسلی و بیماری‌های غدد فوق کلیوی به این گروه از پزشکان مربوط می‌شود.

فوق تخصص قلب و عروق: درمان بیماری‌های قلب و عروق خونی، انجام آنژیوگرافی، اکو و نیز تعیین موارد لازم برای عمل جراحی قلب به این گروه از پزشکان مرتبط است. عملکرد این رشته کاملا همانند رشته تخصصی قلب و عروق است (متخصصین قلب و عروق) که پس از دوره پزشکی عمومی به دست می‌آید. این رشته فلوشیپ‌های متعددی مثل اکوکاردیوگرافی (تصویربرداری از قلب با امواج صوتی)، اینترونشنال کاردیولوژی (ترمیم قلب و عروق از طریق کاتتر)، بیماری‌های مادرزادی قلب در بالغین، نارسایی قلب، پیس‌میکر (دستگاه ضربان‌ساز قلب) و. . . . نیز دارد.

فوق تخصص ریه: بررسی و درمان اختلالات مربوط به شش‌ها و سایر اجزای دستگاه تنفسی برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری: تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های عفونی، تب‌دار و واگیردار ناشی از میکروارگانسیم‌ها (میکروب‌ها، ویروس‌ها و…) به این پزشکان مربوط می‌شود. این رشته تخصص مستقیم هم دارد (متخصص عفونی) که پس از دوره پزشکی عمومی به دست می‌آید.

جراح عمومی متخصص است نه پزشک عمومی!
برخی از بیماران، تمایلی به مراجعه به جراحان عمومی ندارند و به اشتباه این متخصصان را با پزشکان عمومی در یک رده قرار می‌دهند. درحالی که جراحی عمومی متخصصی است که از جراحی‌های تیروئید، کیسه صفرا، فتق‌ها، توده‌های زیرجلدی و سطحی، سرطان‌های دستگاه گوارش تا بیماری‌های سینه، بیماری‌های ناحیه مقعد مانند بواسیر، شقاق مقعد و. . . درحیطه کاری او قرار می‌گیرد.

جراحی سایر قسمت‌ها نیز به رشته‌های فوق تخصصی یا فلوشیپی سپرده می‌شود، از جمله:
فوق تخصص جراحی اطفال: جراحی‌های مادرزادی اطفال و نوزادان و سایر جراحی‌های اطفال برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص جراحی توراکس: جراحی اعضای داخلی قفسه سینه به جز قلب بر عهده این جراحان است.

فوق تخصص جراحی قلب و بای پس قلبی: جراحی دریچه‌های قلب و عروق بزرگ بر عهده جراحان قلب است.

فوق تخصص جراحی عروق محیطی و تروما: این پزشکان به جراحی پیوند عروق، آسیب‌های فیزیکی، درمان واریس و. . . می‌پردازند.

فوق تخصص جراحی پلاستیک، ترمیمی و سوختگی: این جراحان به ترمیم بیماران سوختگی و نیز جراحی‌های زیبایی بینی، سینه، شکم و. . . می‌پردازند. همچنین سایر اعمال ترمیمی مانند ناهنجاری‌های مادرزادی صورت، شکاف کام و شکاف لب، تومورهای سر و گردن و درمان صدمات دست و. . . بر عهده این پزشکان است.

تخصص جراحی استخوان و مفاصل (ارتوپدی): اصلاح شکستگی‌ها و بیماری‌های مربوط به استخوان‌ها، ستون فقرات و مفاصل، دررفتگی‌ها، فلج‌های مادرزادی و اکتسابی، ترمیم زردپی‌ها و اعصاب محیطی، درمان تومورهای استخوانی، کشیدگی و رگ به رگ شدن، پاره شدن تاندون‌ها و رباط‌ها، آسیب‌های ورزشی، آرتروز، ساییدگی مفصل و. . . به این گروه از جراحان ارتباط دارد. این تخصص خود به شاخه‌های فوق تخصصی مختلفی تقسیم می‌شود از جمله ارتوپدی اطفال، جراحی تومورهای استخوانی و نسج نرم، جراحی دست، شانه و آرنج، زانو، لگن و مفصل ران، ستون فقرات، پا و مچ پا و. . . .

تخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژیست): بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، عفونت‌های ادراری، انواع بی‌اختیاری‌های ادراری، افتادگی مثانه و. . . نیز بیماری‌های مروبط به نازایی مردان به این گروه از جراحان ارتباط دارد. به یاد داشته باشید که بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری اگرفقط نیاز به درمان دارویی داشته باشند توسط متخصصان داخلی و نفرولوژی درمان می‌شوند اما بیماری‌هایی که نیاز به جراحی دارند مانند سنگ‌های کلیه، حالب و مثانه، تومورهای سیستم ادراری و نیز پروستات به‌وسیله متخصصان ارولوژی درمان می‌شوند.

تخصص جراحی مغز و اعصاب: جراحی‌های مغز و نخاع، درمان ضربه‌های مغزی و تومورهای مغز و نخاع، دیسک‌های کمر و اختلالات ستون فقرات به این گروه از جراحان ارتباط دارد. به یاد داشته باشید که جراحی مغز و اعصاب با تخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) متفاوت است. بنابراین برای درمان بیماری‌هایی که در حیطه جراحی نیست مانند بیماری‌ام اس، سکته مغزی یا تشنج نباید به جراح مراجعه کنید.

تخصص جراحی زنان و زایمان: تشخیص، درمان و جراحی‌های رشته زنان در دوران قبل از بلوغ، باروری، یائسگی، انجام سزارین و زایمان طبیعی، نازایی، درمان سرطان‌های دستگاه تناسلی زنانه، بی‌اختیاری ادرار، عفونت‌های دستگاه تناسلی زنانه، اختلالات قاعدگی، کیست‌های تخمدان و. . . به این گروه از پزشکان ارتباط دارد. این رشته شامل موارد جراحی و غیر جراحی است. این تخصص خود به شاخه‌های فوق تخصصی مختلفی تقسیم می‌شود از جمله جراحی سرطان،‌ای. وی. اف و لاپاراسکوپی، نازایی و‌ای. وی. اف و فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین).

تخصص جراحی گوش و حلق و بینی: تشخیص، درمان و جراحی‌های گوش، فک، صورت، بینی و لوزه بر عهده این جراحان است. تخصص گوش و حلق و بینی فلوشیپ دیگری تحت عنوان جراحی سرو گردن نیز دارد.

اگر کودک تان بیمار شده. . .
متخصص کودکان: تشخیص و درمان بیماری‌های کودکان و نوزادان (زیر 14 سال) مربوط به این رشته است. این رشته همانند رشته تخصص داخلی دارای فوق تخصص‌های متعددی است و دوره‌های فلوشیپی هم دارد، از جمله دوره نوزادان (که به بیماری‌های متولدین تا یک ماه می‌پردازد)، خون و سرطان، ایمنولوژی و آلرژی، کلیه، گوارش، عفونی، غدد، اعصاب، روانپزشکی و قلب کودکان.

اگر از سردرد رنج می‌برید. . .
مـتـخـصص مـغز و اعـصاب (نورولوژیست): تشخیص و درمان بیماری‌های مغز و نخاع در حیطه غیر جراحی از جمله سردردها، سرگیجه، بیماری‌های اعصاب محیطی، تشنج‌ها، صرع، فراموشی، اختلالات حافظه، گزگز دست‌ها و پاها، کمر درد، لرزش بدن، اختلالات خواب، سکته مغزی، ‌ام اس، مننژیت، نوروپاتی، میوپاتی، پارکینسون و. . . بر عهده این گروه از پزشکان است.

اگر کیف‌تان کوک نیست. . .
متخصص روانپزشکی (اعصاب و روان): روانشناسی یکی از رشته‌های علوم انسانی است و روانپزشکی از شاخه‌های پزشکی محسوب می‌شود. روانپزشک برای بیمار دارو تجویز می‌کند اما روانشناس به روان درمانی و آموزش شیوه‌های صحیح تفکر و رفتار می‌پردازد در صورتی که حال شما با مشاوره و روش‌های غیر دارویی بهتر نشود، چاره‌ای جز مراجعه به روانپزشک ندارید. متخصصان این رشته به درمان مشکلات اعصاب و روان از جمله روانپریشی‌ها، اختلالات خلقی، وسواس‌ها، اختلالات خواب، افسردگی، اضطراب، بیش فعالی/کم توجهی، ترک مواد و الکل، اوتیسم، تیک، اختلالات یادگیری و اختلالات روابط جنسی می‌پردازند. این تخصص یک رشته فوق تخصصی تحت عنوان روانپزشکی کودک و نوجوان نیز دارد.

اگر نگران پوست و موی‌تان هستید. . .
متخصص پوست و مو: متخصصان این رشته به تشخیص، درمان و جلوگیری از بیماری‌های مربوط به پوست، مو و ناخن‌ها می‌پردازند. این رشته دارای فلوشیپ‌های مختلفی از جمله زیبایی پوست و لیزر، کاشت مو و درماتوپاتولوژی (ارزیابی و تفسیر میکروسکپی ضایعات پوستی) است.

اگر به سرطان شک دارید. . .
متخصص آسیب‌شناسی (پاتولوژی): تشخیص بافت‌شناسی بیماری‌ها بر عهده این گروه از پزشکان است؛ برای مثال اگر یک توده حین جراحی از بدن خارج شود، آسیب شناس به شما خواهد گفت که توده مذکور سرطانی است یا خیر یا اینکه سرطان در چه مرحله‌ای از تهاجم و پیشرفت است.

اگر سیستم ایمنی بدن‌تان مشکل دارد. . .
متخصص ایمونولوژی و آلرژی: این متخصص به بررسی انواع واکنش‌های دفاعی بدن در برابر عوامل بیگانه، روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماری‌زا، بیماری‌های خودایمنی، آسم، آلرژی، نقص‌های ایمنی، واکسیناسیون، پیوند اعضا و. . . می‌پردازد.

اگر مشکلات چشمی دارید. . .
متخصص چشم پزشکی: این متخصصان به تشخیص، درمان و جراحی ضایعات و بیماری‌های چشم می‌پردازند. در ایران این رشته دارای چند فلوشیپ است، از جمله فلوشیپ استرابیسم (انحراف چشم)، قرنیه و سگمان قدامی، گلوکوم (آب سیاه)، ویتره و رتین (شبکیه)، بیماری‌های سطح چشم، پاتولوژی (آسیب شناسی) چشم مشترک با متخصصان پاتولوژی، ترومای چشم، جراحی پلاستیک چشم و. . . .

اگر مشکلات فیزیکی و عضلانی دارید. . .
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی: متخصصان این رشته با کمک طب الکترودیاگنوزیس، تزریق‌های تشخیصی و درمانی و روش‌های دارویی و فیزیکی به پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات و ضایعات سیستم اسکلتی/عضلانی/عصبی می‌پردازند. برای درمان ناتوانی‌ها و معلولیت‌های فیزیکی، وضعیت‌های دردناک و عصبی اندام‌ها، گرفتگی‌های عضلانی و. . . می‌توانید از این متخصصان کمک بگیرید.

اگر می‌خواهید به تناسب اندام برسید. . .
متخصص پزشکی ورزشی: متخصصان این رشته در حیطه ورزش حرفه‌ای، تجویز مناسب ورزش در زمینه پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، چاقی یا اضافه وزن مهارت دارند. برای مثال اگر می‌خواهید بدانید کدام ورزش مناسب اندام و وضعیت جسمی شماست یا چگونه می‌توانید با کمک ورزش چربی‌های ناحیه خاصی از بدن‌تان را آب کنید یا اینکه شلی بازوها و… را برطرف کنید، باید از این متخصصان مشاوره بخواهید.

اگر کارتان به اورژانس بکشد. . .
متخصص طب اورژانس: این متخصصان معمولا در بخش اورژانس فعالیت می‌کنند و اطلاعات و مهارت‌های زیادی در رابطه با اورژانس‌های رشته‌های مختلف پزشکی دارند. این پزشکان قادر هستند به درمان و اداره آسیب‌های چندگانه مثل شکستگی استخوان‌ها و پارگی اعضای داخلی بدن، بیماری‌های محیطی مثل گرمازدگی، سوختگی و برق گرفتگی، مسمومیت‌ها، احیای قلبی/ ریوی و. . . بپردازند.

اگر درد یا اعتیاد دارید. . .
فلوشیپ طب تسکینی: این رشته در بیماری‌های صعب العلاج مانند انواع سرطان‌های پیشرفته و تسکین درد بعد از اعمال جراحی سنگین کاربرد دارد. این فلوشیپ زیر گروه مشترک رشته‌های جراحی عمومی، داخلی، ارتوپدی و بیهوشی است.

فلو شیپ تخصصی اعتیاد: این رشته می‌تواند زیر گروه هر یک از رشته‌های روانپزشکی، داخلی و بیهوشی باشد. متخصصان اعتیاد بهترین مشاور برای ترک اعتیاد به الکل، مواد مخدر، محرک و. . . به حساب می‌آیند.

فرق رادیولوژیست و پرتودرمان چیست؟
متخصص رادیولوژی: متخصص رادیولوژی به تشخیص بیماری‌ها با کمک رادیولوژی، سونوگرافی داپلر، رادیوگرافی، CT SCAN، MRI و. . . می‌پردازد.

متخصص پرتو درمانی: درمان بسیاری از سرطان‌ها و. . . با پرتوهای یونیزان صورت می‌گیرد که این کار توسط پزشکان پرتو درمانی انجام می‌شود.

متخصص، فوق تخصص یا فلوشیپ ؟
در زمان مراجعه به پزشکان معمولا با عناوین مختلفی پس از نام آنها مواجه می‌شویم؛ از جمله متخصص، فوق تخصص، فلوشیپ و. . . اما این عناوین چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

متخصص
هر پزشک عمومی پس از حدود دو تا سه سال و گاهی چهار سال تحصیل در یکی از رشته‌های تخصصی به عنوان متخصص آن رشته پزشکی شناخته می‌شود.

فوق تخصص
متخصص‌ها در رشته‌های مختلف پزشکی پس از گذراندن دو تا سه سال دیگر به عنوان فوق تخصص یکی از زیر گروه‌های رشته تخصصی خود شناخته می‌شوند.

فلوشیپ
دوره‌های آموزشی برای پزشکان متخصص که مدت آنها کمتر از دو سال است، دوره‌های فلوشیپی یا تکمیل تخصص نام دارند. این دوره‌ها به عنوان فوق تخصص تلقی نمی‌شوند.

PHD
مدرک دکترای ناپیوسته در رشته‌های علوم پایه از جمله رشته‌های علوم پایه پزشکی غیر بالینی جهت انجام فعالیت‌های دانشگاهی؛ تحقیقی و تدریس است و هیچ یک از کسانی که این مدرک را دارند، نمی‌توانند برای درمان دردتان کاری کنند.

پوست، داخلی، زنان، اطفال؟
حتما شما هم دیده‌اید که روی تابلو برخی پزشکان، چند تخصص در کنار هم نوشته می‌شود؟ اگر این عناوین بدون واژه «متخصص» در کنار هم آورده شوند، یعنی با تابلوی یک متخصص عمومی روبه‌رو هستید. در واقع چنین پزشکی در این رشته‌ها متخصص نیست و فقط براساس تجربه و دوره‌های کوتاه مدتی که گذرانده است، این خدمات را ارائه می‌دهد. فراموش نکنید که ما پزشک همه فن حریف نداریم و اگر از اطرافیان خود تعریف پزشکی را شنیدید، بدانید که این پزشک فقط در رشته تخصصی خودش عملکرد خوبی دارد.

این تعریف‌ها دلیل نمی‌شود که برای هر بیماری به این پزشک مراجعه کنید. برای مثال اگر یک جراح کلیه، سنگ کلیه پدرتان را با موفقیت عمل کرده و از کار او راضی هستید به معنای این نیست که آن جراح می‌تواند سردرد مزمن شما را هم برطرف کند! پس پول و وقت خود را هدر ندهید و برای هر بیماری خاصی به متخصص مربوطه آن مراجعه کنید.

اول از همه؛ پزشک عمومی!
توصیه ما همان حرفی است که وزارت بهداشت قرار است با فراهم آوردن زیرساخت‌ها آن را عملی کند. بهتر است برای معالجه هر دردی، قبل از متخصص‌ها با یک پزشک عمومی مشورت کنید. اگر دچار بیماری خاصی شده اید و نمی‌دانید باید به کدام متخصص مراجعه کنید، بهتر است در مرحله اول از یک پزشک عمومی مشاوره بخواهید. پس از آن هم اگر به نتیجه نرسیدید، می‌توانید از یک متخصص داخلی وقت بگیرید. این متخصصان در صورت لزوم شما را به فوق تخصص مربوطه ارجاع می‌دهند.

منبع:مجله سیب سبز

(2015/06/26 ساعت 16:29 )Afshin نوشته شده توسط:  

شااید برای شما هم پیش آمده باشد که بخواهید از پزشکی وقت بگیرید اما مطمئن نباشید دکتری راکه انتخاب کرده‌اید می‌تواند بیماری‌تان را درمان کند یا خیر! برای مثال خیلی از افرادی که فشار خون بالا دارند نمی‌دانند که باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنند یا متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد و متابولیسم یا نفرولوژیست یا حتی پزشک عمومی!

البته درمان بعضی از بیماری‌ها بین تخصص‌های مختلف پزشکی مشترک است اما وقتی با سختی از متخصصی وقت می‌گیرید و هفته‌ها برای دیدنش منتظر می‌مانید، شنیدن این جمله که «باید شما را به یکی از همکارانم ارجاع دهم» قطعا آزار‌دهنده به نظر خواهد رسید. اگر نمی‌خواهید از این به بعد چنین جمله‌ای را بشنوید و دوست دارید بدانید هر تخصصی چه بیماری‌هایی را پوشش می‌دهد، حتما این مقاله را بخوانید و به عنوان یک دایره‌المعارف برای خود نگه دارید.

متخصص داخلی چه وظایفی دارد؟
این تخصص به تشخیص و درمان بیماری‌های داخلی می‌پردازد که ارگانی از بدن یا همه آن را درگیر می‌کنند. رشته داخلی در گذشته زیر شاخه یا فوق تخصص نداشت و متخصصان داخلی همه نوع بیماری را ویزیت می‌کردند اما امروزه این رشته، فوق تخصص‌های متعددی دارد، از جمله:

فوق تخصص گوارش و کبد: این پزشک به بررسی و درمان بیماری‌های دستگاه گوارش، کبد و پانکراس؛ آندوسکوپی؛ کولونوسکوپی و … می‌پردازد.

فوق تخصص خون و آنکولوژی: مطالعه خون و بافت‌های سازنده خون، تشخیص، درمان و انجام شیمی درمانی برای افراد مبتلا به بیماری‌های خون و تومورهای سرطانی برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص کلیه (نفرولوژی): درمان و تشخیص بیماری‌های داخلی کلیه و همچنین انجام و آماده‌سازی بیماران برای پیوند کلیه و دیالیز و نگهداری پیوند کلیه از وظایف این پزشکان است. برای تشخیص و درمان فشار خون نیز می‌توانید به این متخصصان مراجعه کنید.

فوق تخصص رماتولوژی: شناخت و درمان اختلالات مربوط به مفاصل و سایر بافت‌های همبند، عضلات، بیماری‌های رماتولوژی و پوکی استخوان برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص غدد: شناخت و درمان بیماری‌های غدد، تیروئید، دیابت، چاقی، اختلالات چربی خون، اختلالات قائدگی و پرمویی، بیماری‌های متابولیک و ارثی، کوتاهی قد و اختلال رشد، کمبود وزن در کودکان، بلوغ زودرس و دیررس، بیماری‌های غدد جنسی و دستگاه تناسلی، بیماری‌های غدد هیپوفیز، تعیین جنسیت و ایهام تناسلی و بیماری‌های غدد فوق کلیوی به این گروه از پزشکان مربوط می‌شود.

فوق تخصص قلب و عروق: درمان بیماری‌های قلب و عروق خونی، انجام آنژیوگرافی، اکو و نیز تعیین موارد لازم برای عمل جراحی قلب به این گروه از پزشکان مرتبط است. عملکرد این رشته کاملا همانند رشته تخصصی قلب و عروق است (متخصصین قلب و عروق) که پس از دوره پزشکی عمومی به دست می‌آید. این رشته فلوشیپ‌های متعددی مثل اکوکاردیوگرافی (تصویربرداری از قلب با امواج صوتی)، اینترونشنال کاردیولوژی (ترمیم قلب و عروق از طریق کاتتر)، بیماری‌های مادرزادی قلب در بالغین، نارسایی قلب، پیس‌میکر (دستگاه ضربان‌ساز قلب) و. . . . نیز دارد.

فوق تخصص ریه: بررسی و درمان اختلالات مربوط به شش‌ها و سایر اجزای دستگاه تنفسی برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری: تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های عفونی، تب‌دار و واگیردار ناشی از میکروارگانسیم‌ها (میکروب‌ها، ویروس‌ها و…) به این پزشکان مربوط می‌شود. این رشته تخصص مستقیم هم دارد (متخصص عفونی) که پس از دوره پزشکی عمومی به دست می‌آید.

جراح عمومی متخصص است نه پزشک عمومی!
برخی از بیماران، تمایلی به مراجعه به جراحان عمومی ندارند و به اشتباه این متخصصان را با پزشکان عمومی در یک رده قرار می‌دهند. درحالی که جراحی عمومی متخصصی است که از جراحی‌های تیروئید، کیسه صفرا، فتق‌ها، توده‌های زیرجلدی و سطحی، سرطان‌های دستگاه گوارش تا بیماری‌های سینه، بیماری‌های ناحیه مقعد مانند بواسیر، شقاق مقعد و. . . درحیطه کاری او قرار می‌گیرد.

جراحی سایر قسمت‌ها نیز به رشته‌های فوق تخصصی یا فلوشیپی سپرده می‌شود، از جمله:
فوق تخصص جراحی اطفال: جراحی‌های مادرزادی اطفال و نوزادان و سایر جراحی‌های اطفال برعهده این پزشکان است.

فوق تخصص جراحی توراکس: جراحی اعضای داخلی قفسه سینه به جز قلب بر عهده این جراحان است.

فوق تخصص جراحی قلب و بای پس قلبی: جراحی دریچه‌های قلب و عروق بزرگ بر عهده جراحان قلب است.

فوق تخصص جراحی عروق محیطی و تروما: این پزشکان به جراحی پیوند عروق، آسیب‌های فیزیکی، درمان واریس و. . . می‌پردازند.

فوق تخصص جراحی پلاستیک، ترمیمی و سوختگی: این جراحان به ترمیم بیماران سوختگی و نیز جراحی‌های زیبایی بینی، سینه، شکم و. . . می‌پردازند. همچنین سایر اعمال ترمیمی مانند ناهنجاری‌های مادرزادی صورت، شکاف کام و شکاف لب، تومورهای سر و گردن و درمان صدمات دست و. . . بر عهده این پزشکان است.

تخصص جراحی استخوان و مفاصل (ارتوپدی): اصلاح شکستگی‌ها و بیماری‌های مربوط به استخوان‌ها، ستون فقرات و مفاصل، دررفتگی‌ها، فلج‌های مادرزادی و اکتسابی، ترمیم زردپی‌ها و اعصاب محیطی، درمان تومورهای استخوانی، کشیدگی و رگ به رگ شدن، پاره شدن تاندون‌ها و رباط‌ها، آسیب‌های ورزشی، آرتروز، ساییدگی مفصل و. . . به این گروه از جراحان ارتباط دارد. این تخصص خود به شاخه‌های فوق تخصصی مختلفی تقسیم می‌شود از جمله ارتوپدی اطفال، جراحی تومورهای استخوانی و نسج نرم، جراحی دست، شانه و آرنج، زانو، لگن و مفصل ران، ستون فقرات، پا و مچ پا و. . . .

تخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژیست): بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، عفونت‌های ادراری، انواع بی‌اختیاری‌های ادراری، افتادگی مثانه و. . . نیز بیماری‌های مروبط به نازایی مردان به این گروه از جراحان ارتباط دارد. به یاد داشته باشید که بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری اگرفقط نیاز به درمان دارویی داشته باشند توسط متخصصان داخلی و نفرولوژی درمان می‌شوند اما بیماری‌هایی که نیاز به جراحی دارند مانند سنگ‌های کلیه، حالب و مثانه، تومورهای سیستم ادراری و نیز پروستات به‌وسیله متخصصان ارولوژی درمان می‌شوند.

تخصص جراحی مغز و اعصاب: جراحی‌های مغز و نخاع، درمان ضربه‌های مغزی و تومورهای مغز و نخاع، دیسک‌های کمر و اختلالات ستون فقرات به این گروه از جراحان ارتباط دارد. به یاد داشته باشید که جراحی مغز و اعصاب با تخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) متفاوت است. بنابراین برای درمان بیماری‌هایی که در حیطه جراحی نیست مانند بیماری‌ام اس، سکته مغزی یا تشنج نباید به جراح مراجعه کنید.

تخصص جراحی زنان و زایمان: تشخیص، درمان و جراحی‌های رشته زنان در دوران قبل از بلوغ، باروری، یائسگی، انجام سزارین و زایمان طبیعی، نازایی، درمان سرطان‌های دستگاه تناسلی زنانه، بی‌اختیاری ادرار، عفونت‌های دستگاه تناسلی زنانه، اختلالات قاعدگی، کیست‌های تخمدان و. . . به این گروه از پزشکان ارتباط دارد. این رشته شامل موارد جراحی و غیر جراحی است. این تخصص خود به شاخه‌های فوق تخصصی مختلفی تقسیم می‌شود از جمله جراحی سرطان،‌ای. وی. اف و لاپاراسکوپی، نازایی و‌ای. وی. اف و فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین).

تخصص جراحی گوش و حلق و بینی: تشخیص، درمان و جراحی‌های گوش، فک، صورت، بینی و لوزه بر عهده این جراحان است. تخصص گوش و حلق و بینی فلوشیپ دیگری تحت عنوان جراحی سرو گردن نیز دارد.

اگر کودک تان بیمار شده. . .
متخصص کودکان: تشخیص و درمان بیماری‌های کودکان و نوزادان (زیر 14 سال) مربوط به این رشته است. این رشته همانند رشته تخصص داخلی دارای فوق تخصص‌های متعددی است و دوره‌های فلوشیپی هم دارد، از جمله دوره نوزادان (که به بیماری‌های متولدین تا یک ماه می‌پردازد)، خون و سرطان، ایمنولوژی و آلرژی، کلیه، گوارش، عفونی، غدد، اعصاب، روانپزشکی و قلب کودکان.

اگر از سردرد رنج می‌برید. . .
مـتـخـصص مـغز و اعـصاب (نورولوژیست): تشخیص و درمان بیماری‌های مغز و نخاع در حیطه غیر جراحی از جمله سردردها، سرگیجه، بیماری‌های اعصاب محیطی، تشنج‌ها، صرع، فراموشی، اختلالات حافظه، گزگز دست‌ها و پاها، کمر درد، لرزش بدن، اختلالات خواب، سکته مغزی، ‌ام اس، مننژیت، نوروپاتی، میوپاتی، پارکینسون و. . . بر عهده این گروه از پزشکان است.

اگر کیف‌تان کوک نیست. . .
متخصص روانپزشکی (اعصاب و روان): روانشناسی یکی از رشته‌های علوم انسانی است و روانپزشکی از شاخه‌های پزشکی محسوب می‌شود. روانپزشک برای بیمار دارو تجویز می‌کند اما روانشناس به روان درمانی و آموزش شیوه‌های صحیح تفکر و رفتار می‌پردازد در صورتی که حال شما با مشاوره و روش‌های غیر دارویی بهتر نشود، چاره‌ای جز مراجعه به روانپزشک ندارید. متخصصان این رشته به درمان مشکلات اعصاب و روان از جمله روانپریشی‌ها، اختلالات خلقی، وسواس‌ها، اختلالات خواب، افسردگی، اضطراب، بیش فعالی/کم توجهی، ترک مواد و الکل، اوتیسم، تیک، اختلالات یادگیری و اختلالات روابط جنسی می‌پردازند. این تخصص یک رشته فوق تخصصی تحت عنوان روانپزشکی کودک و نوجوان نیز دارد.

اگر نگران پوست و موی‌تان هستید. . .
متخصص پوست و مو: متخصصان این رشته به تشخیص، درمان و جلوگیری از بیماری‌های مربوط به پوست، مو و ناخن‌ها می‌پردازند. این رشته دارای فلوشیپ‌های مختلفی از جمله زیبایی پوست و لیزر، کاشت مو و درماتوپاتولوژی (ارزیابی و تفسیر میکروسکپی ضایعات پوستی) است.

اگر به سرطان شک دارید. . .
متخصص آسیب‌شناسی (پاتولوژی): تشخیص بافت‌شناسی بیماری‌ها بر عهده این گروه از پزشکان است؛ برای مثال اگر یک توده حین جراحی از بدن خارج شود، آسیب شناس به شما خواهد گفت که توده مذکور سرطانی است یا خیر یا اینکه سرطان در چه مرحله‌ای از تهاجم و پیشرفت است.

اگر سیستم ایمنی بدن‌تان مشکل دارد. . .
متخصص ایمونولوژی و آلرژی: این متخصص به بررسی انواع واکنش‌های دفاعی بدن در برابر عوامل بیگانه، روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماری‌زا، بیماری‌های خودایمنی، آسم، آلرژی، نقص‌های ایمنی، واکسیناسیون، پیوند اعضا و. . . می‌پردازد.

اگر مشکلات چشمی دارید. . .
متخصص چشم پزشکی: این متخصصان به تشخیص، درمان و جراحی ضایعات و بیماری‌های چشم می‌پردازند. در ایران این رشته دارای چند فلوشیپ است، از جمله فلوشیپ استرابیسم (انحراف چشم)، قرنیه و سگمان قدامی، گلوکوم (آب سیاه)، ویتره و رتین (شبکیه)، بیماری‌های سطح چشم، پاتولوژی (آسیب شناسی) چشم مشترک با متخصصان پاتولوژی، ترومای چشم، جراحی پلاستیک چشم و. . . .

اگر مشکلات فیزیکی و عضلانی دارید. . .
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی: متخصصان این رشته با کمک طب الکترودیاگنوزیس، تزریق‌های تشخیصی و درمانی و روش‌های دارویی و فیزیکی به پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات و ضایعات سیستم اسکلتی/عضلانی/عصبی می‌پردازند. برای درمان ناتوانی‌ها و معلولیت‌های فیزیکی، وضعیت‌های دردناک و عصبی اندام‌ها، گرفتگی‌های عضلانی و. . . می‌توانید از این متخصصان کمک بگیرید.

اگر می‌خواهید به تناسب اندام برسید. . .
متخصص پزشکی ورزشی: متخصصان این رشته در حیطه ورزش حرفه‌ای، تجویز مناسب ورزش در زمینه پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، چاقی یا اضافه وزن مهارت دارند. برای مثال اگر می‌خواهید بدانید کدام ورزش مناسب اندام و وضعیت جسمی شماست یا چگونه می‌توانید با کمک ورزش چربی‌های ناحیه خاصی از بدن‌تان را آب کنید یا اینکه شلی بازوها و… را برطرف کنید، باید از این متخصصان مشاوره بخواهید.

اگر کارتان به اورژانس بکشد. . .
متخصص طب اورژانس: این متخصصان معمولا در بخش اورژانس فعالیت می‌کنند و اطلاعات و مهارت‌های زیادی در رابطه با اورژانس‌های رشته‌های مختلف پزشکی دارند. این پزشکان قادر هستند به درمان و اداره آسیب‌های چندگانه مثل شکستگی استخوان‌ها و پارگی اعضای داخلی بدن، بیماری‌های محیطی مثل گرمازدگی، سوختگی و برق گرفتگی، مسمومیت‌ها، احیای قلبی/ ریوی و. . . بپردازند.

اگر درد یا اعتیاد دارید. . .
فلوشیپ طب تسکینی: این رشته در بیماری‌های صعب العلاج مانند انواع سرطان‌های پیشرفته و تسکین درد بعد از اعمال جراحی سنگین کاربرد دارد. این فلوشیپ زیر گروه مشترک رشته‌های جراحی عمومی، داخلی، ارتوپدی و بیهوشی است.

فلو شیپ تخصصی اعتیاد: این رشته می‌تواند زیر گروه هر یک از رشته‌های روانپزشکی، داخلی و بیهوشی باشد. متخصصان اعتیاد بهترین مشاور برای ترک اعتیاد به الکل، مواد مخدر، محرک و. . . به حساب می‌آیند.

فرق رادیولوژیست و پرتودرمان چیست؟
متخصص رادیولوژی: متخصص رادیولوژی به تشخیص بیماری‌ها با کمک رادیولوژی، سونوگرافی داپلر، رادیوگرافی، CT SCAN، MRI و. . . می‌پردازد.

متخصص پرتو درمانی: درمان بسیاری از سرطان‌ها و. . . با پرتوهای یونیزان صورت می‌گیرد که این کار توسط پزشکان پرتو درمانی انجام می‌شود.

متخصص، فوق تخصص یا فلوشیپ ؟
در زمان مراجعه به پزشکان معمولا با عناوین مختلفی پس از نام آنها مواجه می‌شویم؛ از جمله متخصص، فوق تخصص، فلوشیپ و. . . اما این عناوین چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

متخصص
هر پزشک عمومی پس از حدود دو تا سه سال و گاهی چهار سال تحصیل در یکی از رشته‌های تخصصی به عنوان متخصص آن رشته پزشکی شناخته می‌شود.

فوق تخصص
متخصص‌ها در رشته‌های مختلف پزشکی پس از گذراندن دو تا سه سال دیگر به عنوان فوق تخصص یکی از زیر گروه‌های رشته تخصصی خود شناخته می‌شوند.

فلوشیپ
دوره‌های آموزشی برای پزشکان متخصص که مدت آنها کمتر از دو سال است، دوره‌های فلوشیپی یا تکمیل تخصص نام دارند. این دوره‌ها به عنوان فوق تخصص تلقی نمی‌شوند.

PHD
مدرک دکترای ناپیوسته در رشته‌های علوم پایه از جمله رشته‌های علوم پایه پزشکی غیر بالینی جهت انجام فعالیت‌های دانشگاهی؛ تحقیقی و تدریس است و هیچ یک از کسانی که این مدرک را دارند، نمی‌توانند برای درمان دردتان کاری کنند.

پوست، داخلی، زنان، اطفال؟
حتما شما هم دیده‌اید که روی تابلو برخی پزشکان، چند تخصص در کنار هم نوشته می‌شود؟ اگر این عناوین بدون واژه «متخصص» در کنار هم آورده شوند، یعنی با تابلوی یک متخصص عمومی روبه‌رو هستید. در واقع چنین پزشکی در این رشته‌ها متخصص نیست و فقط براساس تجربه و دوره‌های کوتاه مدتی که گذرانده است، این خدمات را ارائه می‌دهد. فراموش نکنید که ما پزشک همه فن حریف نداریم و اگر از اطرافیان خود تعریف پزشکی را شنیدید، بدانید که این پزشک فقط در رشته تخصصی خودش عملکرد خوبی دارد.

این تعریف‌ها دلیل نمی‌شود که برای هر بیماری به این پزشک مراجعه کنید. برای مثال اگر یک جراح کلیه، سنگ کلیه پدرتان را با موفقیت عمل کرده و از کار او راضی هستید به معنای این نیست که آن جراح می‌تواند سردرد مزمن شما را هم برطرف کند! پس پول و وقت خود را هدر ندهید و برای هر بیماری خاصی به متخصص مربوطه آن مراجعه کنید.

اول از همه؛ پزشک عمومی!
توصیه ما همان حرفی است که وزارت بهداشت قرار است با فراهم آوردن زیرساخت‌ها آن را عملی کند. بهتر است برای معالجه هر دردی، قبل از متخصص‌ها با یک پزشک عمومی مشورت کنید. اگر دچار بیماری خاصی شده اید و نمی‌دانید باید به کدام متخصص مراجعه کنید، بهتر است در مرحله اول از یک پزشک عمومی مشاوره بخواهید. پس از آن هم اگر به نتیجه نرسیدید، می‌توانید از یک متخصص داخلی وقت بگیرید. این متخصصان در صورت لزوم شما را به فوق تخصص مربوطه ارجاع می‌دهند.

منبع:مجله سیب سبز