[Afshin]

وجود یک زخم، یک تاول، یک سوختگی روی صورت،‌ گاه روز‌ها و هفته‌ها عذابمان می‌دهد، اگر ترس باقی ماندن آن را داشته باشیم از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنیم و پزشک و دارو و هر آنچه در توانمان هست برای رفع آن بسیج می‌کنیم ...

در خبرها خوانده اید که چندین زن قربانی اسیدپاشی های این روزهای اصفهان شده اند. موتورسوارانی اسید به دست، دست به کار شده اند تا اسیدپاشی کابوس هر لحظه مردم این شهر شود. افرادی که با هدف نامعلوم قصد کرده اند تا روی خوش زنان به زندگی را بگیرند.

به گزارش منابع خبری در هفته‌های اخیر، حداقل شش زن جوان قربانی اسیدپاشی تنها در بیمارستان فیض اصفهان بستری شده‌اند. گفته می‌شود جوان، زیبا و غیرچادری بودن، خصوصیات مشترک تمام زن‌هایی است که در هفته‌های اخیر در اصفهان قربانی اسیدپاشی شده‌اند.

حس خود دوستی را کنار بگذاریم این بار به عزیزان و دوستانمان نگاهی بیندازیم. چقدر تحمل درد و رنج آنها را داریم؟ وقتی خاری به دستشان برود و ترس ماندگاری آن وجود داشته باشد تا کجا‌ها پیش می‌رویم؟ غیر از این است که حتی تصور آن برایمان دردناک و آزاردهنده است غیر از این است که می‌خواهیم جهان نباشد اما حال و روز آن‌ها به کام باشد. حال کمی دور‌تر برویم و به سرنوشت دختران اصفهانی که این روز‌ها خبرساز شده‌اند نگاهی بیندازیم. خود را جای دوستان و نزدیکان آنها بگذارید و حتی کمی جلو‌تر! خود را جای مریم، ندا و سارا بگذارید. حتما نام این افراد برایتان آشنا است. همه قربانیان اسیدپاشی هستند.

به گزارش روزنامه سپید، مریم مادری بود که برای جشن تولد فرزندش از دانشگاه آمده و شتابان سوار ماشین می‌شود و قطعا بقیه داستان را می‌دانید که با پایین آوردن شیشه ماشین به جای خنکای پائیزی سوزش جانفرسای اسید را بر سر و صورت و ریه‌هایش تجربه می‌کند. ندا هم یکی دیگر از همین دختران است که در روزهای گذشته در اصفهان با پایین آورن سرعت ماشین برای پاسخ به تلفن مادرش قربانی اسیدپاشی شده است و سارا نیز یکی دیگر از این قربانیان است. اصفهان روزهای سوزناکی را تجربه می‌کند، ترس و واهمه در شهر موج می‌زند و دختران اصفهانی با صدای عبور هر موتور قلبشان به تندی می‌تپد به گوشه‌ای می‌روند و تا حد امکان فاصله‌شان تا خیابان را زیاد می‌کند که نکند قربانی بعدی باشند. بحث بر سر عاملان این جنایات از سوی رسانه‌ها بار‌ها و بار‌ها مطرح شده است و ستار خسروی، رئیس پلیس آگاهی استان اصفهان نیز در گفت‌و‌گوهایی که انجام داده ‌است خبر از کشف سرنخ‌های خوبی از خاطیان داده مجرم یا مجرمان به گروه‌های خاص ارتباط ندارند و حملات توسط یک شخص انجام شده است. البته خسروی اطلاع رسانی‌های بیشتر در این خصوص را موکول به بررسی حوادث در کمیسیون اطلاع رسانی استان کرد.

واکنش ها در حد اعلام حمایت و پیگیری این مسایل بوده است. به عنوان مثال روز گذشته شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده رییس جمهوری گفت: لازم است تدابیری به منظور مقابله با خشونت علیه زنان اتخاذ شود و این تدابیر باید در حوزه بازدارندگی قانونی و حمایتی باشد. متلک گویی، اسید پاشی و غیره مصداق خشونت علیه زنان در اجتماع و جامعه است و زنان باید چه در حریم خصوصی و چه در جامعه از خشونت در امان باشند و قربانی یکی از اشکال خشونت قرار نگیرند. و یا جانشین فرمانده نیروی انتظامی از پیگیری این اسیدپاشی ها خبر داد.

اسیدپاشی یک روش ناهنجاری انتقام گیری است که معمولا برای انتقام جویی یا از بین بردن زیبایی یا چهره افراد مورد استفاده قرار می گیرد. سال ها بود این موضوع کم کم به دست فراموشی سپرده می‌شد اما در 4-5 سال اخیر مجددا در حال شیوع پیدا کردن است. اما زنان قربانی اسیدپاشی می شوند و تا اتخاذ تدابیر معلوم نیست چند قربانی دیگر به جمع قربانیان اسیدپاشی اضافه خواهند شد. حال مساله ای که مطرح می شود این است مردم در زمان مواجه با اسیدپاشی چکاری می توانند برای کاهش آسیب های آن انجام دهند؟ تعداد زیادی از مخاطبان خبرآنلاین، زیر خبرهای مربوط به اسیدپاشی ها از بی اطلاعی برای این موضوع نوشتند. اینکه برای یک مصدوم اسیدپاشی در وهله اول باید چه کرد؟

از نظر پزشکی مردم و اطرافیانی که در صحنه اسیدپاشی قرار دارند می توانند نقش به سزایی در کاهش آسیب های این حادثه داشته باشند. ورود به موقع آنها می تواند در ترمیم و عدم ایجاد سوختگی های عمیق در بافت های فرد قربانی موثر باشد. دکتر مجید لاهوتی، فوق تخصص جراحی ترمیمی و پلاستیک، ترمیم بافت های فردی که دچار سوختگی حاد با اسید شده است را مشروط به مراقبت های مناسب اولیه می داند که اگر به موقع انجام شود بدشکلی های پوست فرد کمتر خواهد شد و نیاز به جراحی های سنگین را برطرف خواهد کرد.

گفت و گوی خبرآنلاین با دکتر لاهوتی را در ادامه می خوانید:

از ابتدا که فرد قربانی اسیدپاشی می شود چه تغییراتی در بدنش اتفاق می افتد؟

اسید از آنجا که از اسمش پیداست یک ماده شیمیایی غلیظ است. بعضی وقت ها این ماده واقعا اسید است و بعضی وقت‌ها قلیای خیلی شدید است. هر دو این موارد چه قلیایی شدید و چه اسید شدید، انهدام و از بین رفتن نسوج بدن را به همراه خواهد داشت. هنگامی که این مواد به بدن ریخته می شود، یک سوختگی عمیق شیمیایی در بدن ایجاد می کنند که تمام لایه های پوست و لایه های زیر پوست را می تواند درگیر کند و این شدت سوختگی بستگی به 3عامل دارد؛ غلظت مواد، مقدار مواد و زمانی که مواد شیمیایی در تماس با بدن قرار می گیرد. یعنی در واقع این سه عامل به شدت ضایعات بدن وابسته است. آثار ناشی از تماس این مواد با بدن به صورت سوختگی های شیمیایی عمیق است. همانطور که می دانیم سوختگی انواع مختلف دارد یک مورد آن می تواند با بخار و حرارت یا مایعات باشد که اینها سوختگی حرارتی نام دارد و یک مورد دیگر می تواند سوختگی شیمیایی باشد که یکی از انواع آن همین اسید پاشی و یا سوختگی های ناشی از مواد اسیدی و قلیایی است. با توجه به اینکه معمولا اسید و این مواد در قسمت های باز بدن مثل دست و صورت ریخته می شود معمولا تبعات بد و بعضا غیر قابل جبرانش در این نواحی به چشم می خورد و در قسمت هایی که پوشیده است چون لباس مانع از ورود و تماس این مواد با بدن می شود ممکن است آسیب کمتری ایجاد کند یا اصلا آسیبی نرساند و حداقل باشد، ولی صورت، دست ها، گردن و سر اینها نواحی ای است که بیشتر دچار آسیب می شود و به دلیل اینکه در دید مردم است نتایج ناشی از این کار خیلی کریه تر می شود.

در روزهای گذشته چند مورد اسیدپاشی در اصفهان گزارش شده است. هنگامی که مردم در کوچه و خیابان با این قضیه روبه رو می شوند اولین کاری که می توانند برای فرد قربانی انجام دهند تا آثار مخرب اسید کمتر شود چیست؟

اسیدپاشی یا سوختگی های شیمیایی به هر نحو (در کارخانه ها یا آزمایشگاه‌ها) که باشد، یک اصول اولیه مراقبتی دارند که باید به آن توجه شود؛ اینکه همانطور که عرض کردم کمک اولیه باید با توجه به همان سه مورد غلظت، مقدار و زمان مواد به این افراد انجام شود. در همه اینها اگر ما این 3مورد را بگیریم طبیعتا ضایعاتی که می تواند خیلی وحشتناک باشد به حداقل می رسد و احتمال و قابلیت درمانی فرد قربانی بیشتر می شود.

طبیعتا برای از بین بردن هر سه مورد وکم کردن اینها که اگر هر یک از آنها کم شود ضایعات کمتر می شود. بهترین کار این است که محل سوختگی با آب فراوان شسته شود تا از غلظت این مواد کاسته شده و حجم این مواد کاهش پیدا کند. آب مورد استفاده آب معمولی می تواند باشد و اگر در مراکز درمانی باشد که با سرم های مخصوص این شست و شو انجام می شود. قدم بعدی انتقال این افراد به اولین اورژانس و به خصوص مراکزی که درمان سوختگی آنجا وجود دارد است تا اقدامات اولیه روی این افراد انجام می شود.

وقتی فرد قربانی به مرکز درمانی منتقل می شود چه اقداماتی روی این افراد انجام می شود و کوتاهی در این زمینه چه تبعاتی برای آنها به همراه خواهد داشت؟

هرگونه سوختگی دو مرحله کلی دارد که یکی مرحله اولیه در سوختگی حاد است. در این مرحله افراد دچار ضایعات حاد و از بین رفتن فوری بافت های سطحی می شوند، در این شرایط اقدامات درمانی شامل جداکردن مواد شیمیایی از بدن این افراد است. مرحله بعد رقیق کردن و شست و شوی فراوان در بدن این افراد و قسمتی که با اسید تماس داشته است. مرحله سوم اینکه معمولا چون سوختگی در نواحی حساس بدن است دچار درد شدید می شوند که درد این افراد باید کنترل شود. احتمال عفونت در این سوختگی ها بالاست. به این افراد باید آنتی بیوتیک مناسب به آنها داده شود. پانسمان لازم است روزانه چندین بار به خصوص در ساعات اولیه تعویض شود و تا آنجایی که می شود بافت های از بین رفته که زمینه ساز بروز عفونت می شود از سطح پوست برداشته شود تا بافت به صورت یک بافت زنده برگردد. اگر چه زخمی است ولی باید بافت های سوخته برداشته شود.

بهترین کار این است که محل سوختگی با آب فراوان شسته شود تا از غلظت این مواد کاسته شده و حجم این مواد کاهش پیدا کند. آب مورد استفاده آب معمولی می تواند باشد و اگر در مراکز درمانی باشد که با سرم های مخصوص این شست و شو انجام می شود. قدم بعدی انتقال این افراد به اولین اورژانس و به خصوص مراکزی که درمان سوختگی آنجا وجود دارد است تا اقدامات اولیه روی این افراد انجام می شود.

با عمل های ترمیمی و جراحی پلاستیک تا چند درصد می توان امید به بازگشت زیبایی این افراد داشت؟

هرچقدر مراقبت های اولیه در شرایط سوختگی حاد کامل تر و دقیق تر باشد و مراقبت بیشتری انجام شود برای این بیماران طبیعتا موارد ناشی از سوختگی های عمیق کمتر خواهد بود و به تدریج که بیمار از شرایط سوختگی خارج شد بدن به طرف فاز دوم که ترمیم بافت های سوخته است، می رود. در این شرایط بدن شروع به ترمیم بافت های از دست رفته و بازسازی بافت هایی که دچار سوختگی و آسیب سطحی یا عمیق شده اند، می کند. در بعضی از این موارد این بازسازی کامل و بدون آثار است اما در شرایطی که سوختگی عمیق باشد بسته به شدت آسیب اولیه که باعث بدشکلی هایی در اعضای بدن فرد می شود باید تصمیم گرفت که چه اقداماتی برای فاز ترمیمی آنها انجام شود. در واقع در مرحله دوم بدن این بیماران را ترمیم می کند.

معمولا بیشترین آسیب ها در کدام بخش های بدن است؟

کشیدگی هایی در قسمتهای مختلف بدن اتفاق می افتد، حتی ممکن است مواد شیمیایی داخل چشم شده باشد و آسیب های جدی به قرنیه وارد کرده و باعث کوری چشم و در بعضی موارد باعث تخلیه چشم شود. سوختگی پلک ها یکی از شایع ترین سوختگی های صورت است که به دلیل ظریف بودن بافت اطراف چشم اتفاق می افتد. کشیدگی هایی که چانه به سمت گردن خواهد داشت و سوختگی هایی که در ناحیه گردن اتفاق می افتد. در مواردی ممکن است اسید باعث آسیب دهان، لب و بینی شود که در این شرایط فرد ممکن است نتواند غذا بخورد یا در صحبت کردن دچار اختلال شود یا اینکه سوراخ های بینی بر اثر سوختگی ها بسته شود که منجر به اشکال تنفسی در این افراد می شود. از همه اینها که بگذریم ظاهر ناپسندی بر اثر سوختگی های عمیق ممکن است برای فرد به وجود بیاید. این افراد بسته به شدت ضایعات پیش آمده تحت مداوا می توانند قرار بگیرند و در این شرایط از روش های مختلف جراحی پلاستیک می توان استفاده کرد. معمولا این افراد نیاز به جراحی های متعدد و متواتر دارند و گاهی اگر لازم باشد جراحی های پیچیده ای اتفاق می افتد. اما در نهایت آنچه برای قربانیان اسیدپاشی پیش می آید همه به شدت و عمق سوختگی برمی گردد و بستگی به مراقبت های اولیه دارد که اگر به درستی و به موقع انجام گیرد دچار بدشکلی های کمتر و جراحی های سبک تر هستیم.

مردم در مواجهه با اسیدپاشی و برای پیشگیری از سوختگی های عمیق چه باید بکنند؟

اولا که از نظر اجتماعی باید پدیده ها یا عواملی را که باعث شیوع مجدد این حرکت ناپسند در جامعه می شود از نظر روانشناسی و جامعه شناسی مورد شناسایی قرار دهیم. اینکه چه عواملی باعث این حرکت می شود و این مساله را ریشه یابی کرد، به ریشه های آن به عنوان بهداشت روانی و اجتماعی توجه کرد و اصولا پرهیز کنیم از اینکه کلا چنین مساله ای را ایجاد کنیم. این صحبت ها مربوط به پیشگیری از بروز چنین مساله ای است.

مردم ما بیشتر به دنبال هیاهوی این قضایا هستند و به جای اینکه نقش یک امدادرسان را بازی کنند نقش یک خبرنگار را بازی می کنند. حداقل کار مردم این است که با یک اقدام ساده و با یک شست و شو با آب معمولی می توانند جلوی ضررهای جبران ناپذیر را بگیرند. البته مشروط بر اینکه در هنگام شست و شو باید دقت شود که مواد به جاهای دیگر بدن توسط آبی که شست و شو صورت می گیرد منتقل نشود. مهم این است که فقط موضعی که دچار سوختگی است را شست و شو دهند وگرنه مثلا فردی که در قسمت صورت دچار سوختگی شده و آب را از بالا برصورت این فرد بریزیم، این مواد به گردن و سایر نقاط بدن این فرد که دچار سوختگی نشده منتقل می شود. اگر فرد در ناحیه صورت دچار سوختگی شده باید سر فرد دولا شود یا به طرفین باشد به ترتیبی که آب از کنار بریزد یا اگر آب از بالا ریخته می شود آب به بیرون بچکد، چون شست و شو، مواد شیمیایی را با خود حمل می کند. پس باید خیلی مراقب باشیم که بقایای این شست و شو به قسمت های دیگر بدن ریخته نشود.

این سخنان از ضرورت توجه سریع به این قربانیان پس از وقوع حادثه خبر می‌دهد که به عبارتی هر چه سریع‌تر شست و شو و رسیدگی انجام گیرد، میزان آسیب کمتر می‌شود اما از پس این حادثه اهمیت فعالیت و پیگیری‌ها در جای دیگری است‌‌. در این زمینه کمال سید فروتن، رئیس سابق انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران درباره سوختگی ناشی از اسیدپاشی در گفتگو با سپید چنین اظهار کرد: "این نوع سوختگی معمولا تمام نسوج سفت و نرم، پوست، عضله، استخوان و چشم، ابرو و بسیاری بخش‌های دیگر بدن را نابود می‌کند و در نتیجه نیاز به بازسازی دارد." او در ادامه به این نکته اشاره کرد: "بازسازی‌ها هیچ وقت چهره و جسم فرد را مانند اول نمی‌کند و آنچه انجام می‌گیرد برای بهبود کیفیت زندگی، افزایش تحمل و طول عمر آنها انجام می‌گیرد."

فروتن درباره زمان شروع به درمان این بیماران تاکید کرد: "بلافاصله پس از اسیدپاشی باید درمان آغاز شود و زمان قطعا برای آن بسیار مهم است." وی در ادامه افزود: "متاسفانه در زمینه اسیدپاشی پایان طول درمان مطرح نیست و امکان دارد بنابر آسیبی که به ساختار چهره، استخوان‌ها، سینوس‌ها و سایر موارد رسیده است، بازسازی‌ها همچنان ادامه ‌یابد."

او با بیان اینکه این مشکل تا پایان عمر با این قربانیان همراه است، تصریح کرد: "متاسفانه این بیماران، بیش از همه چیز از لحاظ روانی آسیب پذیرند و معمولا تا آخر عمر با مشکلات روانی آن دست و پنجه نرم می‌کنند." وی همچنین به هزینه‌های بازسازی چهره و عمل‌های ترمیمی اشاره کرد و گفت: "هزینه‌های این جراحی‌ها سرسام آور است و خانواده‌های این قربانیان معمولا در پرداخت آن عاجزند و در نتیجه از ادامه پیگیری امتناع می‌کنند." رئیس سابق انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران در ادامه افزود: "100 تا 150عمل جراحی باید انجام بگیرد. معمولا این جراحی ها تحت پوشش بیمه نیست و در نتیجه خانواده‌ها و خود این بیماران با سختی بسیار مواجه‌ می‌شوند."

دکتر کلانتر هرمزی عضو هیات مدیره انجمن جراحی پلاستیک هم در گفت‌گو با سپید با تایید روند بسیار طولانی درمان اسید پاشی‌ها گفت: "درمان با توجه به شدت ضایعه، عمق نفوذ اسید و نوع اسید و مراقبت اولیه متفاوت است اما قطعا در اسید پاشی‌های شدید به جراحی‌های پر شمار نیاز است. برای مثال در مورد آن مادر و دختر اسید پاشی شده در کرمان حتی با صد عمل جراحی هم نمی‌توان نتیجه گرفت... و لازم به ذکر است که درمان‌های جراحی در این موارد حتما باید در بیمارستان‌های دولتی انجام گیرد."

اما چه خوب است که قربانیان را در پس این تلاش ها فراموش نکنیم. یادمان نرود وجود هزینه‌های بالا دغدغه‌ای است که همه قربانیان اسیدپاشی از آن گله دارند بنابراین در کنار تدابیری که برای آینده این پدیده می اندیشیم، کاش بتوانیم مرهمی بر درد این قربانیان و خانواده‌هایشان باشیم.