[@Raha@]

علت دقیق اسکیزوفرنی هنوز مشخص نیست اما دانشمندان معتقدند هم ژن و هم محیط در ایجاد آن نقش دارد.

اسکیزوفرنی اختلال مغزی ناتوان کننده و مزمن است که به طور متوسط در یک درصد از مردم اتفاق می افتد. این اختلال ممکن است موجب شود توهماتی در فرد شود از جمله این که صداهایی بشنود، تصاویری ببیند یا تصور کند افراد دیگری افکارش را کنترل میکنند. این تجربه ها ممکن است فرد را دچار ترس و وحشت کند و موجب رفتارهای عجیب و غریب شود. هیچ معالجه ای برای آن وجود ندارد اما درمان معمولا میتواند علائم جدی آن را کنترل کند.


علائم اسکیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی میتواند موارد زیر را شامل شود:
- توهم : شنیدن یا دیدن چیزهای غیر واقعی
- هذیان: تصورات کاملا اشتباه
- پارانویا: تصور این که دیگران علیه او نقشه میکشند
برخی از علائم مانند عدم لذت بردن از زندگی روزمره و کنار کشیدن از فعالیتهای اجتماعی ممکن است همانند افسردگی باشد.


تاثیر اسکیزوفرنی بر افکار

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب افکار غیر طبیعی دارند. ممکن است این افراد در ساماندهی افکار یا ایجاد ارتباط منطقی مشکل داشته باشند. آنها احساس میکنند ذهنشان از یک فکر نامرتبط به فکر دیگر میپرد. گاهی اوقات ممکن است این افراد احساس کنند دیگر نمیتوانند فکر کنند و همه افکار از سرشان پریده است. اسکیزوفرنی بر خلاف باور عموم اختلال هویت تجزیه ای (اختلال چند شخصیتی) نیست.


تاثیر اسکیزوفرنی بر رفتار

اسکیزوفرنی طیف گسترده ای از اختلالات رفتاری ایجاد میکند. ممکن است فرد پرت و پلا و نامفهوم صحبت کند یا حتی کلمات را ترکیب کند. ممکن است سراسیمه عمل کند، ممکن است به نظر خیلی بی احساس بیاید. بسیاری از افراد در حفظ بهداشت یا مرتب نگه داشتن خانه مشکل دارند. اسکیزوفرنی ممکن است منجر به رفتارهای تکراری مانند راه رفتن مداوم، شود. بر خلاف تصور معمول، خطر خشونت در مقابل دیگران کم است.

چه کسانی به اسکیزوفرنی مبتلا میشوند؟

زنان و مردان به یک اندازه به اسکیزوفرنی مبتلا میشوند و تقریبا در همه گروههای قومی نژادی دنیا میزان ابتلای آن برابر است. علائم آن معمولا بین سنین 16 و 30 سالگی بروز میکند. شروع آن در مردان زودتر از زنان است. اسکیزوفرنی به ندرت در کودکی یا پس از 45 سالگی شروع میشود. افرادی که در خانواده شان سابقه ابتلا به اسکیزوفرنی دارند، در خطر بیشتری قرار دارند.


علت اسکیزوفرنی چیست؟

علت دقیق اسکیزوفرنی هنوز مشخص نیست اما دانشمندان معتقدند هم ژن و هم محیط در ایجاد آن نقش دارد. درون مغز سطح پیام رسان شیمیایی دوپامین و گلوتامات ممکن است از تعادل خارج شود و ساختار مغز نیز ممکن است غیر طبیعی باشد. مثلا اسکن مغزی دوقلوهای همسان نشان میدهد که بطنهای پر شده با مایع مغز در دوقلوی مبتلا به اسکیزوفرنی در مقایسه با قل دیگر که سالم است، بزرگتر میباشد. سطح فعالیت در برخی نواحی مغز فرد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز ممکن است کمتر یا بیشتر از حد طبیعی باشد.


تشخیص اسکیزوفرنی

هیچ روش آزمایشگاهی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد بنابراین تشخیص آن معمولا بر اساس سابقه و علائم است. آزمایشهایی برای رد علتهای دیگر مسبب علائم ممکن است انجام شود. در نوجوانان ترکیبی از سابقه خانوادگی و رفتارهای مشخص میتواند به پیش بینی شروع اسکیزوفرنی کمک کند. این رفتارها شامل کنار کشیدن از گروههای اجتماعی و بیان افکار و گمانهای غیر معمول است.


داروی اسکیزوفرنی

تجویز دارو میتواند علائمی مانند افکار غیر طبیعی، توهم و هذیان را کاهش دهد. تصور میشود که این داروها با تنظیم مواد شیمیایی مشخصی در مغز و گیرنده هایی که بر افکار، ادراک و رفتار تاثیر میگذارند کار میکند. برخی از افراد ممکن است با عوارض آن از جمله افزایش وزن و رعشه مشکل داشته باشند. داروهای اسکیزوفرنی ممکن است با داروها یا مکملهای دیگر تداخل داشته باشند. در بیشتر موارد مصرف بلند مدت دارو برای مدیریت اسکیزوفرنی لازم است.


روان درمانی

مشاوره میتواند به فرد در غلبه بر مشکلات رفتاری و افکاری کمک کند و ارتباط او با دیگران را بهبود ببخشد. در درمان رفتاری شناختی (CBC) فرد یاد میگیرد واقعی بودن افکارش را آزمایش کند و علائم را بهتر مدیریت کند. اشکال دیگر درمان به بهبود برقراری ارتباط، مراقبت از خود و مهارتهای ارتباطی کمک میکند. این استراتژیها جایگزین دارو نیستند بلکه به فرد کمک میکنند مصرف دارو را ادامه داده و چالشهایی را که هر روزه با آنها رو به رو میشود را مدیریت کند.


توانبخشی

توانبخشی ممکن است شامل آموزش شغل، مشاوره مدیریت مالی و راهنمایی در استفاده از حمل و نقل عمومی یا خرید است. هدف از این کار این است که به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک شود در شغل خود بماند و تا حد ممکن استقلال خود را حفظ کند. برنامه های توان بخشی به ویژه در ترکیب با روان درمانی بسیار موثر هستند.


جلوگیری از عود بیماری

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی گاهی اوقات مصرف دارو را به خاطر عوارض یا عدم درک درست بیماریشان متوقف میکنند. این کار خطر بازگشت علائم جدی و ایجاد دوره روان پریشی (سایکوتیک) کامل را افزایش میدهد. درمان روانی منظم میتواند به فرد کمک کند دارو درمانی را ادامه داده و از عود آن یا نیاز به بستری شده پیشگیری کند.


اسکیزوفرنی و محل کار

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب در پیدا کردن کار یا حفظ موقعیت شغلی مشکل دارند. علت آن بخشی به خاطر اشکال در افکار، تمرکز و برقراری ارتباط است که به واسطه بیماری ایجاد شده است اما بخشی دیگر به خاطر این است که علائم در اوایل جوانی شروع میشود و در یادگیری شغل یا آموزش فرد اخلال ایجاد میکند. آموزش شغلی میتواند به این افراد کمک کند مهارتهای حرفه ای شان را افزایش دهند.


اسکیزوفرنی و روابط با دیگران

روابط با دیگران برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یک مشکل است. افکار و رفتارهای غیر معمول آنها دوستان، همکاران و اعضای خانواده را از او دور میکند. حفظ برنامه درمانی میتواند انزوای اجتماعی این افراد را کاهش دهد. یک شکل درمان تمرکز بر ایجاد و پرورش روابط بین فردی است. علاوه بر این گروههای حمایتی یا درمان خانوادگی میتواند به عزیزان فرد کمک کند بهتر بیماری را درک کنند.


اسکیزوفرنی و سوء استعمال مواد

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر از افراد معمولی احتمال دارد که به الکل و مواد غیر قانونی روی بیاورند. برخی از مواد شامل کوکائین و ماریجوانا یا علف (تهیه شده از گل گیاه شاهدانه) میتوانند علائم بیماری را بدتر کنند. سوء استعمال مواد ممکن است با داروهای اسکیزوفرنی تداخل کند. بیمارانی که مشکل مواد دارند میتوانند از برنامه های طراحی شده برای سوء استعمال مواد به خصوص برنامه های ویژه افراد اسکیزوفرنی بهره ببرند.


اسکیزوفرنی و بارداری

بیشتر داروهای مورد استفاده برای درمان اسکیزوفرنی خطر شناخته شده ای در افزایش خطر نواقص مادر زادی ندارد اما هر تصمیمی که در دوران بارداری در مورد داروهای اسکیزوفرنی گرفته میشود باید با اطلاع پزشک باشد.


توصیه هایی برای افراد خانواده

اسکیزوفرنی ممکن است با اختلالات روانی دیگر اشتباه گرفته شود بنابراین ارزیابی با دقت و درست بسیار مهم است. متقاعد کردن فرد مبتلا به اسکیزوفرنی برای دریافت کمک ممکن است مشکل باشد. درمان اغلب زمانی شروع میشود که دوره های رون پریشی منجر به بستری شده است. همین که فرد به وضعیت پایدار برسد اعضای خانواده با روشهای زیر میتوانند در جلوگیری از عود بیماری کمک کنند:
فرد را به ادامه مصرف دارو تشویق کنید.
او را در ملاقاتهای بعدی با دکتر همراهی کنید.
در عین رعایت احترام از او حمایت کنید.



تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ