[reyhanoto]

بیماری فیستول مقعدی یکی از بیماری های شایع و عفونی مقعدی است. این بیماری در اثر اتصال غیرطبیعی دو ارگان بدن به یکدیگر توسط مجرای ایجاد می شود. علت ایجاد فیستول یا همان مجرای، اغلب عفونتی درمان نشده و طولانی مدت است که پیش تر به شکل آبسه نمایان شده ولی بیمار نسبت به درمان آن بی توجه بوده، در نتیجه با گذشت زمان این عفونت پیشروی نموده و تا سطح پوست امتداد می یابد. فیستول مقعدی با علائمی مانند درد، عفونت، خارش، سوزش و گاه ترشحات بد بو ظاهر می شود، البته یکی از مهمترین علائم همان تکرار مداوم آبسه های مقعدی است. یعنی آبسه نه تنها علت بیماری است بلکه می تواند یکی از مهمترین علائم آن نیز باشد. بیماری فیستول مقعدی بسته به موضع درگیر با بیماری می تواند به عنوان مختلفی تقسیم شود. مهمترین انواع این بیماری عبارتند از :

فیستول زیر مخاطی
ساده ترین نوع این بیماری، فیستول زیر مخاطی است. مجرای این نوع فیستول به صورت یک کانال سطحی از زیر مخاط عبور می کند.

فیستول اکسترا اسفنکتریک
این نوع فیستول معمولاً بر اثر ابتلا به بیماری های روده مانند کرون و کولیت، آپاندیس و آبسه ایجاد می شود. موضع ایجاد آن از عضله لواتور آنی کف لگن تا پوست اطراف مقعد است. در واقع می توان گفت منشاء این فیستول از راست بوده و یا به سمت پایین امتداد می یابد. این بیماری از خطوط دندانه داری تشکیل شده است که غدد مقعدی در آن قرار دارند.

فیستول سوپر اسفنکتریک
منشاء این نوع فیستول عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی است. در ادامه مجرای به سمت بالا گسترش می یابد و با عبور از میان عضلات پوبورکتالیس با فاصله ای در حدود ۱ اینچ به سطح پوست راه می یابد.

فیستول ترانس اسفنکتریک
این فیستول از پشت مقعد و یا بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی شروع می شود و با عبور از عضله اسفنکتر خارجی ، در حدود ۱ اینچی مقعد و یا در فاصله ای کمی بیشتر از آن، به سطح پوست راه پیدا می کند. در نهایت مجرای فیستول ظاهری U شکل خواهد داشت. به همین جهت به فیستول ترانس اسفنکتریک، فیستول نعلی شکل نیز گفته می شود.

فیستول اینتر اسفنکتریک
فیستول اینتر اسفنکتریک شایع ترین نوع فیستول های مقعدی است. منشا این فیستول نیز مابین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی است، با این تفاوت که این بار مجرای فیستول از اسفنکتر داخلی عبور می کند و در نواحی در نزدیک مقعد به سطح پوست راه پیدا می کند. در حدود ۷۰% از فیستول های مقعدی از نوع فیستول اینتر اسفنکتریک است.

تمامی انواع فیستول ها ممکن است، علائمی مشابه داشته باشند. علت دقیق هریک از این انواع فیستول قابل تشخیص نیست، زیرا در برخی موارد منشا این فیستول ها سایر بیماری هایی است که نیاز به بررسی های بیشتری دارد. به طور مثال ممکن است، عامل فیستول ها بیماری های مانند سل، ایدز، سرطان، بیماری های آمیزشی، کرون، دیورتیکولیت و …. باشد.

تشخیص انواع فیستول مقعدی

معمولاً تعیین محل دقیق دهانه خارجی یک فیستول مقعد ساده است، در صورتی که پیدا کردن محل دقیق دهانه داخلی می تواند چالش برانگیز باشد. تشخیص نوع فیستول و پیدا کردن دقیق مجرای بسیار مهم است، زیرا پیدا کردن دهانه داخلی می تواند تاثیر زیادی در درمان داشته باشد.

موضع دقیق دهانه خارجی فیستول می تواند به تشخیص نوع فیستول کمک ویژه ای نماید. بعضی اوقات فیستول ها را می توان از روی پوست احساس کرد. یعنی پزشک تنها با معاینه بیمار می تواند نوع فیستول را تشخیص دهد. با این وجود، پیدا کردن مسیر فیستول اغلب به ابزارهای مختلفی احتیاج دارد و ممکن است تا زمان جراحی دیده نشود.

ابزارهایی که اغلب در تشخیص استفاده می شوند،عبارتند از:

پروب فیستول : ابزاری که به طور ویژه جهت تشخیص نوع فیستول طراحی شده است.
آنوسکوپ : ابزار کوچک برای مشاهده کانال مقعد
اگر فیستول به طور بالقوه پیچیده یا در مکانی غیرمعمول باشد، از این ابزارها و روش نیز می توان برای تشخیص نوع فیستول استفاده کرد:

تزریق رنگ آبی رقیق شده متیلن داخل فیستول
فیستولوگرافی یا تزریق یک محلول کنتراست به داخل فیستول و سپس عکس برداری با اشعه X
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی