[@Raha@]

در حدود 80 درصد بیماران مبتلا به فشار خون بیماری خاصی به عنوان علت فشار خون پیدا نمی‌شود و به این دسته بیماران فشار خون اولیه اطلاق می‌شود. در واقع این گروه کسانی هستند که به دلیل استعداد ژنتیکی در معرض این بیماری هستند و در سن بالاتر از 30 سال به دلایلی مثل چاقی، کم تحرکی، خوردن نمک زیادی و دلایل ناشناخته دیگر فشار خونشان بالا می رود و بیمار می شوند. این نوع فشار خون فقط کنترل می شود و درمان کامل ندارد.

در مقابل این نوع فشار خون نوع دیگری از این بیماری وجود دارد که در آن عامل مشخصی برای ابتلا به فشار خون وجود دارد. به این دسته فشار خون ثانویه گفته می شود که در این بیماران می توان با مداوای بیماری اصلی، فشار خون را کاملا درمان کرد.

فشار خون به مفهوم بالاتر بودن فشار درون رگ های بزرگ بدن از حد طبیعی است. در فردی که بیماری مهم دیگری ندارد، اگر فشار خون ماکزیمم از 140 میلی متر جیوه و فشار خون مینیمم از 90 میلی متر جیوه بالاتر باشد اصطلاح فشارخون یا به عبارت صحیح تر پرفشاری خون به آن اطلاق می شود البته از قدیم این مقادیر به سانتی متر جیوه بیان شده اند و اعداد 14 و 9 به ترتیب به عنوان مقادیر حداکثر نرمال ماکزیمم و مینیمم فشار خون تلقی می شود.

مهم ترین عامل درمیان بیماری های عامل فشار خون بیماری های کلیه است. تنگی سرخرگ هایی که خونرسانی کلیه ها را به عهده دارند باعث ترشح هورمون رنین از کلیه ها شده و به دنبال آن یکسری از هورمون ها در بدن افزایش می یابد که باعث زیاد شدن فشار خون می شود. بیماری نارسایی کلیه هم باعث زیاد شدن فشار خون شده و این فشار خون خود باعث پیشرفت بیشتر نارسایی کلیه می شود.

بعد از بیماری های کلیه که شایع ترین دلیل فشار خون ثانویه هستد، بیماری های غده آدرنال عامل فشار خون است. مهم ترین این بیماری ها شامل زیادی هورمون آلدوسترون و سندرم کوشینگ است.
هورمون آلدوسترون که مهم ترین هورمون تنظیم کننده نمک در بدن است وقتی زیاد ترشح شود باعث جمع شدن نمک و پرشدن رگ ها می شود و به دنبال آن فشار خون بالا می رود. علت اصلی این بیماری وجود تومور خوش خیم یا تکثیر بیش از حد سلول های قشر غده فوق کلیه است که هورمون آلدوسترون را تولید می کند.

بیماری کوشینگ هم از بیماری های غده فوق کلیه است که در بیشتر موارد به سبب وجود تومور خوش خیم در غده هیپوفیز ایجاد می شود. این تومور هورمونی ترشح می کند که با تحریک غده فوق کلیه به افزایش سطح کورتیزول خون و علائم بیماری کوشینگ منجر می شود. ازجمله علائم مهم این بیماری فشار خون است.

فشار خون های ثانویه خصوصیاتی دارند که آنها را از نوع اولیه که نوع شایع و معمول است متمایز می سازد. سن شروع این نوع از فشار خون ها یا در جوانی و کمتر از 30 سال است یا خیلی دیرتر از معمول مثلا در بالای 60 سال شروع می شوند. نکته مهم دیگر شدت این نوع از فشار خون و سرسختی در برابر درمان های رایج است. در نهایت آنچه مهم است این که در برخورد با فشار خون بخصوص انواع شدید و مقاوم باید به فکر بیماری های عامل فشار خون ثانویه و درمان آنها باشیم.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری های غدد

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ