[e.portalsaz]

"دیسک" عبارت است از بالشتک‌های غضروفی پر از مایع كه دارای خاصیت ضربه گیری و ممانعت از کشش زیاد روی مهره‌هاست و در بین استخوان‌های ستون مهره‌ای قرار دارد . دیسک همچنین حالت انعطاف پذیری دارد. هر دیسک دارای هسته‌ای مایع و ژله‌ای است که پوشش حلقه‌ای و تعدادی رشته، آن را محاصره کرده است. این حلقه در ناحیه پشت و اطراف دیسک ضعیف‌تر است و در اثر ضربه و فشار زیاد دچار بروز فتق دیسک و برآمدگی و فشار بر روی اعصاب ستون مهره‌ها می‌شود. دیسک حالت کمک فنر را در اتومبیل دارد و سبب می‌شود تا مهره‌ها با هم اصطکاک پیدا نکنند و ساییده نشوند.


اما "سیاتیک" چیست؟؛ به هم پیوستن تعدادی از رشته‌های عصبی که طرفین مهره‌های پشت و کمر و لگن به هم می‌پیوندند و از ناحیه پشت ران به طرف ساق پا می‌آيند و به دو شاخه تبدیل می‌شوند و به طرف کف پا می‌آیند. پس در حقیقت تمام افراد دارای سیاتیک و دیسک هستند.

علل بروز بیماری‌های دیسک کمر و سیاتیک
چاقی، برداشتن اشیا سنگین از زمین، نشستن نامناسب روی زمین و صندلی، نامناسب نشستن روی صندلی اتومبیل هنگام رانندگی، ایستادن در حالت نامناسب، جای خواب نامناسب، ورزش نکردن و ضعف ستون اسکلتی، خم شدن و کش آمدن ناصحیح، تصادفات و سقوط، فعالیت جسمانی زیاد و ناجور، بروز پارگی و رگ به رگ شدن یا دررفتگی و برآمدگی دیسک بین مهره‌ها یا رباط و اعصاب و عضلات، ناهنجاری‌های مادرزادی، حاملگی، عفونت‌ها، سرطان‌ها، فشارهای روحی و عصبی، اختلالات مغزی و طناب نخاعی همگی از عواملی هستند که منجر به بروز بیماری دیسک کمر و سیاتیک می‌شوند.

در کتاب "ورزش، درمان بیماری‌ها"، دکتر لطفعلی پورکاظمی تاکید کرده که دیسک‌های بین مهره‌ها به میزان بيست‌ و پنج درصد از ستون فقرات را تشکیل می‌دهند و تنها در صورتی حرکات ما بین مهره‌ها امکان پذیر است که دیسک‌ها سالم و قوی باشند. بنابراین باید کاری کرد که در طول زندگی به مرور زمان دیسک‌ها در معرض تخریب و برآمدگی قرار نگیرند. اگر هم دیسک آزرده تحت درمان قرار نگیرد مشکل‌ساز می‌شود زیرا ریشه‌های عصبی در طرفین مهره‌ها و کانال نخاعی در وسط ستون مهره‌ها (از مغز تا دومین مهره کمر) ادامه دارد و پیام‌های درد را از کمر به ستون مهره‌ای و پاها منتقل می‌کند.

چه کنیم؟
در کل دردهای ناحیه کمر و پا مانند دیسک و سیاتیک و بواسیر یکی از مشکلات عمده افراد به ویژه در سنین بالاتر از 40 سالگی است که در بیشتر موارد سبب ناتوانی شغلی شده و ناراحتی روحی و جسمی را هم به دنبال دارد بنابراین باید تا حد امکان از ابتلا به آنها جلوگیری کرد. باید توجه داشت که بعد از درمان بیماری ها مثل درمان بواسیر هم این مشکلات شدید تر می شوند.

برای پیشگیری از بروز اختلالات استخوانی و دیسک مهره‌ها، باید از انجام کارهای شدید جسمانی و بلند کردن اشیا سنگین پرهیز شود. ضمن اینکه برای جابه‌جا کردن یا برداشتن لوازم از سطح زمین بهتر است زانوها را نیز خم کرد و از حالت نشسته اشیا را برداشت.

ورزش عامل بازدارنده است یا ابتلا؟
افرادی که در طول زندگی براساس یک برنامه تمرینی منظم و به صورت اصولی ورزش می‌کنند دچار دیسک کمر و درد‌های عصب سیاتیک نمی‌شوند اما متأسفانه به کرات شاهد ورزش غیر علمی و سنتی هستیم که حتی یک ورزشکار حرفه‌ای را نیز مبتلا به دیسک پیشرفته کمر می‌كند تا جائیکه او وادار به عمل جراحی می‌شود.

این ورزش‌ها مانع از دیسک کمر و سیاتیک می‍‎شوند
ورزش‌های مداوم و منظم از قبیل پیاده روی، نرمش، دویدن، کوهنوردی، و شنا در دوران جوانی سبب تقویت عضلات و استخوان‌ها و اعصاب و دیسک کمر می‌شوند و در نهایت از ابتلا فرد به بیماری‌های دیسک کمر و سیاتیک جلوگیری می‌کنند. سیگار کشیدن نیز یکی از عوامل بسیاری از بیماری‌ها، و به ویژه بیماری دیسک کمر و سیاتیک است، زیرا سیگار کشیدن شریان‌ها را تنگ می‌کند و این باعث می‌شود میزان اکسیژنی که باید به پاها و سایر نواحی بدن ‌برسد، کمتر شود.

چه می‌شود که پشت میزنشین‌ها دیسک کمر و سیاتیک می‌گیرند؟
افرادی که شغل پشت میز نشینی دارند مانند کارمندان یا خانم‌های خانه‌دار حتی با بلند کردن یک عدد کپسول گاز پر یا جعبه نوشابه و دیگر اشیا ممکن است فشار ناگهانی از طریق ستون فقرات به مهره‌های کمر و دیسک بین مهره‌های خود وارد می‌کنند. این کار باعث ایجاد نوعی فتق در دیسک بین مهره‌ها شود و در نتیجه درد شدید ناحیه کمر و پشت ران و طرفین ساق پا به وجود آید؛ یعنی فشار بر عصب سیاتیک.

از آنجا که عصب سیاتیک از اعصاب مجاور مهره‌های کمر شروع می‌شود و از پشت ران به طرف ساق پا و کف پا حرکت می‌کند و از قطر آن کاسته می‌شود، از همین مسیر است که دردهای سیاتیکی می‌توانند منشا فشار مهره‌ها و دیسک و اعصاب کمری شوند. در افراد چاق، شیوع و شدت دردهای کمری بیشتر است زیرا بزرگی شکم و تجمع چربی در اطراف و سطح مهره‌ها و عضلات سبب فشار روی اعصاب و دیسک مهره‌ای می‌شود و فاصله مهره‌ها را کوتاه‌تر می‌کند.

در کل آرتروز کمر و زانوها و شانه‌ها در افراد چاق و به خصوص کسانی که روش نشستن بر روی صندلی و خم شدن و دراز کشیدن را به خوبی انجام نمی‌دهند بیشتر است.

پورکاظمی در کتاب "ورزش، درمان بیماری‌ها" همچنین آورده است که نشستن روی صندلی باید به گونه‌ای عمود باشد که زاویه‌ای در ناحیه کمر تا شانه نسبت به بدن و صندلی ایجاد نشود و به حالت شل و خمیده روی صندلی نبايد نشست در صورتی که بادکردگی و فتق دیسک در ناحیه جلو یا عقب مهره‌ها و نخاع شوکی در حد خفیف باشد می‌توان با استراحت مطلق و سپس نسبی و عدم انجام کارهای سنگین و استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب و فیزیوتراپی و کشش و کمربند، بیماری را بهبود بخشید یا درمان کرد اما در صورت شدید بودن نیاز به جراحی یا بیهوشی برای برداشتن و یا ترمیم دیسک آسیب دیده است.