[@Raha@]

در مورد منابع غذایی آهن، اولین موضوع مهمی كه باید مدنظر داشته باشیم، این است كه آهن به 2 نوع آهن «هِم» یا حیوانی و آهن «غیرهِم» یا گیاهی تقسیم می‌شود. آهن گیاهی در مقایسه با آهن حیوانی كیفیت پایین‌تری دارد و میزان جذب آن در روده كمتر است. در واقع، وقتی میزان آهن جگر را با آهن جعفری مقایسه می‌كنیم، حتی بدون در نظر گرفتن این موضوع كه در هر 100 گرم از این مواد غذایی چه مقدار آهن وجود دارد، باید به این نكته توجه داشته باشیم كه میزان جذب و كیفیت آهن آنها با هم متفاوت خواهد بود.

آهن «غیرهِم» گیاهی در مقایسه با آهن «هِم» حیوانی كمتر جذب بدن می‌شود و گرچه كیفیت آن پایین‌تر است اما این به آن معنی نیست كه ارزش ندارد؛ بلكه برعكس منبع بسیار باارزشی است ولی به هر حال در مقایسه با منابع آهن حیوانی باید به مقدار بیشتری مصرف شود تا به اندازه منابع حیوانی جذب بدن شود. در ضمن، مصرف مخلوط آهن گیاهی با منابع حیوانی می‌تواند سبب با كیفیت‌تر شدن آهن دریافتی شود.

اگر ویتامین C در ماده غذایی ما باشد و همراه با آهن وارد روده شود، آهن دریافتی خیلی راحت‌تر جذب خون می‌شود. ویتامین C مثل تاكسی حمل آهن است كه سرعت و مقدار جذب آهن را بالا می‌برد. در منابع گیاهی یك نكته مثبت این است كه چون اغلب آنها به ویژه سبزی‌های برگ‌دار مثل اسفناج و جعفری در كنار آهن، ویتامین C دارند، سریع‌تر جذب خون می‌شوند. به عبارتی شاید میزان آهن در 100 گرم منابع حیوانی و گیاهی چندان تفاوتی نداشته باشد اما از نظر جذب و تاثیری كه بر آهن خون ما می‌گذارد، متفاوت است. به همین دلیل اگر یك رژیم مخلوط داشته باشیم و در آن از مقدار متناسبی منابع حیوانی مثل انواع گوشت چه سفید چه قرمز، جگر، دل و قلوه (كه البته به دلیل چرب‌بودن خیلی مصرف آنها توصیه نمی‌شود) و در كنار آن منابع گیاهی مثل اسفناج و جعفری، عدس، نخودسبز و كشمش، آلو و... مصرف كنیم و از منابع ویتامین C مثل آب مركبات به ویژه لیمو هم كمك بگیریم آهن راحت‌تر و سریع‌تر جذب بدن ما می‌شود.

این عادت غذایی می‌تواند تا حدودی نیاز خانم‌ها به خصوص دختران جوان را به این ماده معدنی تامین كند و احتمال كم خونی ناشی از فقر آهن را به حداقل ممكن برساند. البته باز هم تاكید می‌شود كه نباید بیش از نیاز روزانه از هر ماده غذایی خورد زیرا اضافه وزن و به دنبال آن چاقی می‌تواند اثرات منفی بر این عادت غذایی خوب بگذارد.




دکتر نسرین امیدوار، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی كشور و دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی