[Afshin]

روزنامه جام جم: گاهی دیر حرف‌زدن یا لكنت زبان كودكان حسابی موجب نگرانی خانواده‌ها می‌شود. وجود تكرار، مكث، كشیدن صداها، لغات و بخشی از كلمه هنگام صحبت‌كردن از مشكلات گفتاری برخی كودكان است كه البته راه درمان دارد.




آرمیتی خضری، آسیب شناس گفتار و زبان در این خصوص می گوید: اگر لكنت از نوع شدید باشد علاوه بر حالات ذكر شده با حركات اضافی بدن (فشار، تكان دادن دست و پا یا بر هم زدن چشم ها و...) همراه می شود كه به دلیل پیچیدگی و متنوع بودن این اشكال، محققان را برآن داشته برای آشكار ساختن عللی برای بروز روش هایی برای درمان آن دست به تحقیقات گسترده ای بزنند.

مثلا روانپزشكان علت پیدایش لكنت را یك عكس العمل یا تظاهر آشكار حالات و فشار روحی می دانند كه در گفتار سلیس و روان، طرف غالب مغز (راست یا چپ) فرمان داده و نقش اصلی را به عهده دارد ولی هرگاه تداخلی در امر فرمان دادن به وجود بیاید و دو نیم كره با هم دستوری را صادر كنند، لكنت بروز می كند.

این آسیب شناس گفتار و زبان با بیان این كه متخصصین شنوایی، دلیل لكنت را ناشی از دیر رسیدن صدای لكنتی به گوش خود دانسته و این عارضه را به سبب اختلال تاخیر زمانی، نه عارضه جسمی و عضوی گوش می دانند یادآور می شود: درصد ابتلا به لكنت زبان در پسرها بیشتر از دخترهاست.


پیدایش لكنت زبان

شروع لكنت زبان در كودكان پیش از مدرسه و بین سنین ۲ تا ۵ سالگی یعنی درست زمانی كه رشته گفتار و زبان در حال تكامل است، اتفاق می افتد.

به گفته خضری، اغلب این اختلال به دنبال یك اتفاق سوء بروز می كند (ترسیدن از حیوان، تنبیه شدن از طرف والدین و...) و گاهی نیز به طور نامحسوسی آشكار می شود به گونه ای كه بیمار و والدین آغاز آن را به خاطر نمی آورند.

این آسیب شناس گفتار و زبان اظهار می كند: دوره ۲ تا ۵ سالگی به زمان ناروانی طبیعی گفتار (لكنت كاذب) معروف است كه بسیاری از كودكان براحتی آن را پشت سر می گذارند.

درمان لكنت در كودكان به طور غیرمستقیم و با مشورت والدین و نزدیكان كودك لكنتی انجام می شود.

این آسیب شناس گفتار در ادامه عنوان می كند: از آنجا كه كودكان از لحاظ اجتماعی هنوز با ناراحتی های حاصله از لكنت مواجه نشده اند، عوامل عاطفی به میزان زیادی روی آنها اثر گذاشته و معمولا رفتار اجتنابی ندارند و از طرفی چون یادگیری كودكان نسبت به بزرگ ترها بیشتر است، درمان بهتر و زودتر به نتیجه مطلوب خود می رسد.

به گفته وی با توجه به این كه مراكز مربوط به گفتار دیرتر از سایر مراكز بدن به رشد و تكامل می رسد باید فرصت جبران به كودك داده شود و سعی شود عواملی كه منجر به تشدید اختلاف كودك می شود به حداقل ممكن كاهش یابد (اضطراب، ترس، تنبیه و...).

همچنین والدین می بایست به جای توجه مستقیم به طرز صحبت كودك به محتوای گفتار او دقت كنند و هرگز وی را با سایر كودكان مقایسه نكنند.

معمولا دخترها زودتر از پسرها صحبت می كنند، حال اگر فرزند دوم خانواده پسر بود نباید توقع داشته باشیم همانند فرزند اول خانواده كه دختر است صحبت كند.

خضری با اشاره به این كه والدین باید از توجه كم و زیاد به كودك بپرهیزند، می افزاید؛ افراط در هر یك از موارد سبب عدم و یا از هم پاشیدگی تكلم طبیعی كودك می شود، وی در ادامه می گوید: به هیچ وجه كودك را وادار به ارتباط برقرار كردن با دیگران ننمایید، برای مثال به جای این كه از عباراتی مانند (با تو صحبت می كنند) ، (جواب بده) و... استفاده كنید به كودك اجازه دهید خود پاسخ سوال دیگران را بدهد و در این باره تصمیم بگیرد.

گفتنی است والدین باید درباره نیاز كودك به محبت، احساس امنیت و احساس تعلق، آگاهی توجه كافی داشته باشد و با استفاده از نكات مثبت و حسن ویژگی های موجود در كودك، سعی در بالا بردن اعتماد به نفس كودك كنند همانند تقویت فعالیت هایی نظیر شنا، نقاشی، موسیقی و... . این آسیب شناس گفتار و زبان با اشاره به این كه وقتی كودك دچار هرگونه اشكال گفتاری از جمله لكنت می شود، والدین باید از هرگونه عكس العمل نسبت به او اجتناب ورزند (احساس ترحم، اضطراب، خشم، خندیدن و مسخره كردن) یادآور می شود؛ خستگی، عدم سلامت عمومی و تغذیه غلط سبب تشدید مشكل كودك می شود لذا سعی در از بین بردن این عوامل كنید ولی هیچگاه سعی نكنید كودك از این طریق به خواسته هایش برسد.

محققان بر این باورند كه باید انتخاب نوشتن با هر دو دست را به عهده خود كودك گذاشت و هیچگاه دست راست و چپ را به كودك تحمیل نكرد، همچنین به دفعات دیده شده است افرد لكنتی در شعر خواندن و هنگام كاستن سرعت صحبت خود كمتر دچار لكنت می شوند بنابراین صحبت كردن با ریتم و ضرب در بهبود كودك بی تاثیر نخواهد بود به گفته خضری از آنجا كه مشكل كودكان لكنتی در جمع بیشتر است لذا به جای بازی های انفرادی، كودك را باید تشویق به بازی های گروهی كلامی كرد. وی در پایان ضمن اظهار این كه شخصیت دادن به كودك بسیار كارساز است ، خاطرنشان می كند: نقش معلم نیز در درمان لكنت بسیار مهم است.

معلمین باید سعی كنند كودك را در فعالیت های اجتماعی شركت دهند و بین او و دیگران تبعیضی قائل نشوند. گفتنی است شاید هر كدام ازموارد فوق نكته مهم و ارزشمندی نباشند ولی هسته ای است در دامن روان كودك كه شاید منجر به لكنتی شدن یك فرد شود.