[@Raha@]

راهکار تشخیص تومور عمدتا استفاده از سی تی اسکن و ام آر آی است. بعد از اینکه محل تومور کاملا مشخص شد جراح تصمیم می گیرد که آیا می توان تومور را خارج کرد و اگر امکان جراحی وجود دارد، چگونه تومور خارج شود که کمترین عارضه را برای بیمار داشته باشد.
سردرد، اولین علامت تومور مغزی

دکتر هوشنگ صابری، جراح مغز و اعصاب و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران: مغز انسان در یک محفظه استخوانی به نام جمجمه قرار دارد. وقتی توده یا توموری در آن شکل می گیرد از هر سو به بافت اطراف مغز فشار می آورد و علائمی ایجاد می کند. تومورهای مغزی، به خصوص تومورهای بدخیم، لجام گسیخته اند و با سرعت تکثیر می شوند و به همین دلیل، درمان به موقع در این بیماری ضرورت دارد برای اینکه از پیشرفت آن جلوگیری به عمل آید.


علائم هشداردهنده تومور مغزی

اولین علامت تومور مغزی سردرد است؛ البته سردردی که با مصرف مسکن ها تسکین نمی یابد. هر توموری الگوی سردرد خاصی دارد. بیشتر بیماران مبتلا به تومور مغزی در طول روز شکایت زیادی از سردرد ندارند. سردرد ناشی از تومور، معمولا شبانه است که صبح ها و هنگام برخاستن از خواب به بیشترین میزان خود می رسد. بعضی از بیماران هم سردرد حمله ای یا ضربانی دارند. علائم فقط به سردرد محدود نمی شود. بیماران ممکن است دچار استفراغ و اختلال در دید هم باشند. اگر فشار داخل مغزی بالا برود تورم عصب ته چشم نیز دیده می شود. تومورها علائم اختصاصی هم دارند.

این علائم با توجه به محل قرارگیری تومور است؛ مثلا اگر تومور در ناحیه پل مخچه قرار داشته باشد؛ بیمار اشکال شنوایی پیدا می کند. اگر در مخچه ایجاد شده باشد باعث اختلال در تعادل و در صورتی که در نیمکره مغزی باشد، باعث بی حسی در یک طرف بدن می شود. تشنج نیز در بعضی از بیماران دیده می شود. تومورهای مغزی که در مخچه ایجاد می شوند با حجم کمتر عارضه بیشتری ایجاد می کنند و بیمار هم به علت علائم ناشی از تومور خیلی زودتر به پزشک مراجعه می کند ولی تومورهایی که در ناحیه مخ ایجاد می شوند، معمولا حجیم ترند و وقتی عارضه ایجاد می کنند که فشار داخل مغز بالا می رود. البته بعضی از تومورها هیچ علامتی ندارند و اتفاقی و در یک تصویربرداری کشف می شوند.

کدام تومور باید جراحی شود؟

راهکار تشخیص تومور عمدتا استفاده از سی تی اسکن و ام آر آی است. بعد از اینکه محل تومور کاملا مشخص شد جراح تصمیم می گیرد که آیا می توان تومور را خارج کرد و اگر امکان جراحی وجود دارد، چگونه تومور خارج شود که کمترین عارضه را برای بیمار داشته باشد. بعضی از تومورها در مناطق داخلی مغز تشکیل می شوند و امکان دسترسی به آنها وجود ندارد. این تومورها قابل برداشتن نیستند و فقط می توان با شیمی درمانی یا رادیوتراپی، بیماری را کنترل کرد. بعضی دیگر نیز در مکان حساسی قرار دارند و باید خیلی با احتیاط برداشته شوند چون احتمال آسیب به نسج مغز و عوارض بعد از عمل وجود دارد. البته جراحی هم عارضه دارد. شایع ترین عارضه بعد از جراحی، سردرد و تشنج است که سردرد با داروهای استروئیدی و تشنج هم با داروهای ضدتشنج کنترل می شود. احتمال خونریزی در محل عمل هم وجود دارد. گاهی بافت مغزی، هنگام خروج تومور آسیب می بیند. عارضه ایجادشده در بیمار ممکن است به شکل کجی صورت، اختلال در بینایی، اختلال در بلع، افتادگی پلک و اشکال در حرکت و تعادل و... باشد.


تومورهای مغزی 4 درجه دارند

دکتر علیرضا یاراحمدی، متخصص مغز و اعصاب: وقتی وجود تومور در مغز تایید شد، قدم بعدی درجه بندی تومور است، تومورها معمولا به 4 درجه تقسیم می شوند. درجه 1 و 2 اغلب خوش خیم اند و درجه 3 و 4 معمولا بدخیم. پیشرفت تومور می تواند آن را از نوع خوش خیم در مرحله 1 و 2 به مرحله بدخیم 3 و 4 تبدیل کند. البته قرار گرفتن تومور در مرحله 1 یا 2 به این معنا نیست که هیچ خطری متوجه بیمار نیست و با درمان برطرف می شود چون مواردی وجود دارند که درمان را با مشکل روبرو می کند. مثلا گاهی تومور خوش خیم و درجه 1 است اما در محلی مثل ساقه مغز قرار دارد که مشکلات ثانویه ایجاد می کند.

ساقه مغز محل کنترل فعالیت های حیاتی بدن مثل تنفس و ضربان قلب و کنترل فشار خون است. بعضی از تومورها هم از ابتدا خوش خیم اند ولی رشد سریعی دارند. اگر چنین توموری در بطن مغز قرار گرفته باشد، می تواند محل خروجی آب تولید شده در بطن را ببندد و باعث افزایش فشار داخل مغز و مرگ بیمار شود. در مواردی هم تومور در محلی قرار دارد که عملا نمی توان کاری برای بیمار انجام داد و خارج کردن تومور مساوی است با عوارض یا ناتوانی های شدید.

تومورهای بدخیم هم از نامشان پیداست که مشکل ساز هستند ولی گاهی ممکن است در جای مناسبی قرار گرفته باشند و جراح نیز به راحتی به آن دسترسی داشته باشد. با این حال از آنجا که سرعت زیادی در دست اندازی آنها وجود دارد و با جریان لنف به نقطه دیگری از مغز یا بدن می روند، ممکن است از جای دیگری سر درآورند. با توجه به سی تی اسکن و ام آر آی نمی توان به دقت نوع تومور را تعیین کرد. به همین دلیل برای تشخیص نوع تومور حتما باید نمونه برداری انجام شود.


انواع تومور مغزی

شیوع تومورهای مغزی در جامعه حدود یک در 10هزار نفر جمعیت است. این تومورها به دو دسته کلی اولیه و ثانویه تقسیم می شوند. در ادامه، با این دسته بندی و سایر دسته بندی های این بیماری آشنا خواهید شد.


اولیه یا ثانویه؟

برخی از تومورهای مغزی اولیه اند و برخی دیگر، ثانویه. تومورهای اولیه از بافت مغز به وجود می آیند و معمولا ریشه ژنتیکی دارند. تومورهای ثانویه منشاء مغزی ندارند و در اثر دست اندازی سلول های سرطانی پستان، ریه، کبد یا اعضای دیگر بدن به مغز ایجاد می شوند. حدود 50درصد از تومورهای مغزی، نوع ثانویه هستند. تومورهایی که در اثر دست اندازی ایجاد شده اند، معمولا بدخیم هستند و باید جراحی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی شوند.
بدخیم یا خوش خیم؟

تومورها در 2 ناحیه از مغز تشکیل می شوند؛ بیرون مغز و داخل مغز. تومورهای داخل یا خارج مغز ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند ولی آنهایی که داخل مغز تشکیل می شوند، بیشتر تمایل به بدخیمی دارند؛ مثل گلیوما. تومورهای خارج مغزی مثل مننژیوما و نورینوما تومورهای نسبتا خوش خیمی هستند و احتمال عود کمتری هم دارند.
توارثی یا اکتسابی؟

بعضی از تومورها مثل مننژیوما و گلیوما تک گیر هستند یعنی ارتباط به ارث ندارند و اگر در خانواده یک نفر به این نوع از تومور مبتلا بود، خطری بستگان بیمار را تهدید نمی کند اما تومورهایی مثل نوروفیبروماتوزیس زیربنای ژنتیکی دارند چون اختلالی در کروموزوم 5 وجود دارد و این اختلالات کروموزومی قابل انتقال در خانواده هستند. خوشبختانه این موارد چندان شایع نیستند ولی با ابتلای یک نفر در خانواده، بستگان بیمار هم به بررسی نیاز خواهندداشت.
ترشحی یا غیرترشحی؟

تومورهایی که در غده هیپوفیز تشکیل می شوند، فعالیت ترشحی دارند؛ مثلا ممکن است باعث ترشح هورمون رشد شوند و بیماری ای به نام آکرومگالی ایجاد کنند که در آن استخوان های صورت، دست ها و پاها رشد می کند. بیماری دیگر که می توان در همین زمینه مطرح کرد، کوشینگ نام دارد. در این بیماری نیز به دلیل وجود تومور در هیپوفیز، هورمون کورتیزول ترشح می شود و بیمار صورت گرد یا قرص ماهی و پشت کوهانی پیدا می کند. تومور دیگری که در خانم ها بسیار شایع و مربوط به هیپوفیز است، باعث ترشح هورمون پرولاکتین، اختلال در عادت ماهیانه و ترشح شیر از پستان بدون باروری می شود.

هفته نامه سلامت