وقتی زیبایی حساسیت‌زا می‌شود!

زیورآلات در ملل مختلف

زیورآلات از دیرباز مورد توجه و علاقه افراد به ویژه خانم‌‌ها از هر قوم و ملتی بوده و هست. هر خانمی با توجه به فرهنگ، سنن، آداب و رسوم خود از آنها در مواقع خاص استفاده می‌کند. به همین منظور به برخی از کشورها سر زده‌ایم و طرز استفاده از زیورآلات را ذکر می‌کنیم.

زنان هندو

Mangalsutra اصلی‌ترین سمبل ازدواج یک زن در هند است؛ یک گردنبند آویزی که از دو بخش تشکیل شده است.یک قسمت ریسمانی که شامل منجوق‌های سیاه که به ریسمان کشیده شده اند و قسمت دیگر یک تکه از جنس طلاست. در ازدواج با آیین هندوها، با بستن Mangalsutra توسط داماد به گردن عروس ازدواج کامل می‌شود و این یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر ازدواج و مجلس عروسی است.

۵ نشانه برای فهمیدن این‌که یک زن هندو متاهل است یا مجرد وجود دارد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن بستن این ریسمان فرخنده است. عروس باید هر روز این گردنبند را به گردن بیاویزد تا زمانی که شوهرش فوت کند. با این کار علاقه و اعتمادش را به شوهرش نشان می‌دهد و می‌گوید که خودش را صرف شوهرش خواهد کرد. این گردنبند علاوه بر نشان‌دهنده پیمان ازدواج، طلسمی برای از بین بردن ضرر و زیان چشم شور است. رنگ سیاه دانه‌‌های منجوق، ارتعاش‌های منفی را قبل از این‌که آن امواج به عروس و خانواده اش زیان بزند، جذب می‌کند. به دانه‌کشیدن تعداد زیادی از این منجوق‌ها به یک ریسمان، یک گردنبند زیبا می‌سازد و به این معناست که با پیوند عروس به خانواده‌ای جدید و معاشرت با آنها با هم می‌توانند یک خانواده خوب بسازند.

زنان قشقایی

جواهر در ایران از دیرباز به عنوان قطعه‌ای از لباس در میان اقوام مختلف مطرح بود. بیشترین افرادی که از جواهر استفاده‌ می‌کردند، مردم ایل قشقایی بودند. جواهر در میان مردم قشقایی شامل گردنبند مهلو، گردنبند میخک، گردنبند مهره‌ای، عنبردان، قاب قرآن، النگو و دستبند مهره‌ای، گیسوبند و بازوبند است. گردنبندهای مهلو و میخک جزو جهیزیه دختر خانم‌هاست. زنان قشقایی عادت خاصی به استفاده از النگوهای نقره‌ای با پهنای ۲ تا ۳ سانتی‌متر با نقش‌های برجسته دارند و معتقدند؛ افرادی که این النگوها را به دست دارد، جن از آنها دوری می‌کند. طوق، گردنبندی از جنس طلاست که با سنگ‌های قیمتی تزئین شده است. قابچی، زیور گردن زنان اشراف و ثروتمند است که به واسطه زنجیر یا نخ‌کشدار به پشت گردن محکم می‌شود. مکسره نیز گردنبندی است که با مهره‌های قیمتی و سکه‌های طلا ساخته می‌شود. ضامن و ازرار نیز نام دو نوع گردنبند هستند که بیشتر در اعیاد و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. زنان این منطقه همچنین برای سر و صورت‌شان از جواهر ویژه استفاده می‌کنند. چلاب، زینتی است قلاب مانند که روسری (شیله) را پس از پیچیدن به دور سر زنان به هم وصل می‌کند. چف الباده (ابولوزه) یا گوشواره یکی دیگر از زیورهایی است که زنان عرب از آن استفاده می‌کند. در گذشته گوشواره‌های پهن و گرد در میان زنان عرب رواج داشت. ابولوزه نام گوشواره‌ای است که زنان عرب خوزستان از آن استفاده می‌کنند.

زنان عرب خوزستانی

زنان عرب خوزستانی همانند دیگر زنان اقوام ایرانی از دیرباز به آرایش و زیبایی خود توجه می‌کردند. زیور و زینت خود را همساز با جایگاه اجتماعی و خانوادگی‌شان از جنس طلا، نقره یا مس انتخاب می‌کنند ولی صرف نظر از نوع جنس زیورآلات، اغلب زنان عرب به استفاده از زر و زیور علاقه دارند. زنان عرب برای آرایش و زیبایی از قابلیت‌‌های طبیعی جسم خود به نحو مناسبی استفاده می‌کنند. آنها گوش، بینی، گردن، دست و پای‌شان را به انواع حلقه‌‌ها و گوشواره‌‌های زیبا مزین می‌کنند. امروزه، زنان عرب شهری، میل چندانی به استفاده از همه زیورهای گذشته ندارند ولی زنان روستایی هنوز هم می‌کوشند گوش، بینی، دست و مچ پا را به گوشواره‌‌ها و حلقه‌‌های طلایی و نقره‌ای مزین سازند. زنان عرب ابروها، بالای بینی و چانه‌شان را به وسیله خال‌‌های سبز رنگ، زینت می‌دهند. البته خالکوبی در گذشته جنبه درمانی داشته اما به مرور زمان، علاوه بر کارکرد درمانی، کارکرد زینتی نیز یافته است. زنان عرب امروزه خالکوبی را عمدتا برای زیبایی انجام می‌دهند و خال را به شکل‌‌های گوناگون بر اجزای صورت، دست و پا تصویر می‌کنند. برخی از زنان عرب گاهی در این امر زیاده روی می‌کنند. زنان فقیر از خالکوبی بیشتری استفاده می‌کنند و در این باره ضرب‌المثلی است که می‌گوید: خالکوبی، طلای دختر فقیر است. زنان عرب علاوه بر خالکوبی، از زیورآلاتی همانند، طوق، قابچی، خوصه، حیل و… استفاده می‌کنند.

زیورآلات یاد شده توسط زرگران هنرمند صبی ساخته می‌شود. در واقع حرفه اصلی قوم صائبین زرگری است. صائبیان پیرو حضرت یحیی(ع) هستند و عرب و در قرآن نیز نام آنان آمده است. در عرصه جواهر سازی می‌توان از طایفه‌‌های برنجی، چمیلی و طاووسی نام برد.

زنان ترکمنستان

هر کس برای اولین بار به ترکمنستان سفر ‌کند جاذبه‌‌های منحصر به فرد این کشور، نظرش را به خود جلب خواهد کرد. بیش از همه زنان ترکمنستان با لباس ملی سنتی و جواهر منحصر به فرد خود، ظاهری متمایز به این کشور می‌بخشند. نکته شگفت‌انگیز آن است که سبک لباس زنان و مردان این کشور که در سال‌‌های دور ریشه دارد، آن‌قدر با زندگی روزمره و آب و هوای آن تناسب دارد که طی قرن‌‌ها به سختی تغییری در آن رخ داده است. زنان ترکمن به طور سنتی لباس‌‌هایی از جنس ابریشم دستباف می‌پوشیدند. آنها پارچه‌‌ها و اجناس مختلفی تولید می‌کردند.

زیورآلات نقره، مانند لبه دوزی‌‌ها، به عنوان بخش مکمل لباس ملی ترکمن، در تمام طول زندگی همراه زن ترکمن بوده است. به ویژه عروس‌‌های جوان، جواهر فراوان و متنوعی به تن می‌کردند. بیشترین و پیچیده ترین جواهر مجموعه جواهر عروسی‌ها بود که تا تولد اولین فرزند خود، آنها را به همراه داشتند. براساس افسانه‌‌ها، سابقا جواهر زنان ترکمن آن‌قدر زیاد بود که آنها به سختی می‌توانستند سر خود را زیر بار آن بچرخانند و قادر نبودند بدون کمک دیگران راه بروند.

زینت آلات بسیار زیاد روی سر، مخصوص ترکمن‌‌ها و تقریبا مهم‌ترین بخش لباس است. در این زینت آلات از روسری‌‌ها و کلاه‌‌های لبه دوزی شده (ویژه کودکان) و مجموعه بزرگی از جواهر استفاده می‌شود که حاوی معنی خاصی است و به عنوان وسیله‌ای برای نگهداری روسری و سنجاق‌‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

و زمانی که حساسیت وارد می شود
هنوز چند دقیقه از بستن قفل گردنبند نگذشته که پوست ملتهب می‌شود. ابتدا دور گردن قرمز می‌شود. بعد پوست شروع به خارش می‌کند و اگر گردنبند را از دور گردن باز نکنید حساسیت ناگهانی تا جایی پیش می‌رود که پوست تاول می‌زند.
تعداد کسانی که چنین تجربه‌ای داشتند، کم نیست. پژوهشگران آلمانی می‌گویند جواهرات بدلی ارزان‌قیمت که اغلب از جنس نیکل هستند در تماس با پوست، ذراتی آزاد می‌کنند که موجب تحریک سیستم ایمنی می‌شود. سیستم ایمنی این ذرات را به اشتباه باکتری شناسایی می‌کند و در برابر آنها واکنش نشان می‌د‌هد.

پزشکان از سال‌ها پیش می‌دانند که یک عامل خارجی موجب بروز چنین حساسیتی می‌شود. در این مورد نیز مانند بسیاری از حساسیت‌های دیگر آنتی‌بادهای موجب التهاب، خارش و تاول زدن پوست می‌شوند. اما برای شروع چنین واکنشی، ابتدا بایستی دسته‌ای از گلبول‌های سفید که به سلول‌های تی معروف‌اند فعال شوند. این سلول‌ها زمانی فعال می‌شوند که سیگنالی خارج از بدن دریافت کنند. این سیگنال خارجی تا کنون شناخته شده نبود.

دکتر مسعود داودی متخصص پوست و مو

زیبــــا شــــو دات کام