خاطرت هست؟!

مواد غذایی مناسب فراموشی
آنتی‌اکسیدان‌‌ها: مغز برای خنثی کردن رادیکال‌های آزاد نیاز به آنتی‌اکسیدان‌ها دارد. رادیکال‌های آزاد به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند و عمل واسطه‌های شیمیایی اعصاب را مختل می‌کنند.با افزایش سن، قدرت دفاعی بدن ضعیف می‌شود و در نتیجه، اثر تخریبی رادیکال‌های آزاد افزایش می‌یابد.
ویتامین E: این ویتامین مغز را از آسیب حفظ و همچنین سرعت پیشرفت بیماری آلزایمر را آهسته می‌کند. اثر آنتی‌اکسیدانی ویتامین E، تشکیل پلاک‌های آمیلوئیدی را که باعث التهاب و کج شدن انتهای اعصاب می‌شوند، متوقف می‌کند. جوانه گندم، مغزها و آواکادو از منابع این ویتامین می‌باشند.
سیب: کورستین سیب یک ماده آنتی‌اکسیدانی است و بیشترین مقدار کورستین در پوست این میوه است. آب سیب کمترین مقدار کورستین را دارد؛ لذا این میوه را حتما با پوست بخورید. سیب سرخ در مقایسه با سیب زرد و سبز، آنتی‌اکسیدان بیشتری دارد. پیاز، زغال اخته و … از میوه‌های دارای کورستین هستند.
زردچوبه: ماده موثر زردچوبه کورکومین است. این ماده خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و رسوبات چربی را که عامل آلزایمر هستند، در مغز به نصف کاهش می‌دهد.
روغن ماهی: روغن ماهی یک ماده غذایی مناسب برای مغز است، زیرا DHA (نوعی چربی امگا-۳ موجود در ماهی) التهاب مغز را کاهش می‌دهد و از آن محافظت می‌کند. DHA فقط در انواع ماهی وجود دارد و در منابع گیاهی مثل دانه کتان یافت نمی‌شود. مصرف هفته‌ای دو بار از انواع ماهی در وعده‌های غذایی توصیه می‌گردد.
سبزیجات تازه و خام: آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال ها‌ (رنگدانه‌های گیاهی) و اسید فولیک موجود در سبزیجات، هوش را حفظ خواهند کرد.
سویا: سویا کلسترول خون را کاهش می‌دهد. موادی در سویا وجود دارد که از اکسیده شدن LDL جلوگیری می‌کنند و مانع از اثرات آتروژنیک رادیکال‌های آزاد (تشکیل پلاک در دیواره داخلی سرخرگ‌ها) می‌شود.
سویا اثر آنتی‌اکسیدانی نیز دارد و برای همه افراد مفید است. فیتواستروژن‌های سویا، هورمون‌های گیاهی هستند که پژوهشگران اعتقاد دارند مانند هورمون‌ استروژن باعث تقویت حافظه می‌شوند.
چای سبز: به دلیل دارا بودن EGCg که خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و تولید پروتئین‌های آمیلوئیدی را کاهش می‌دهد، در پیشگیری از بروز آلزایمر مفید است.
آنتوسیانین: آنتی‌اکسیدانی است که ضمن بهبود انتقال پیام‌های عصبی، حالت ارتجاعی رگ‌های خونی را حفظ می‌کند و در پیشگیری از آلزایمر موثر است. منابع غنی آنتوسیانین عبارتند از: زغال اخته و توت فرنگی، مویز و انگور، آلو و آلبالو.  ویتامین ب۹، اسید فولیک، فولات: اسید فولیک برای پاک کردن خون از ماده‌ای به نام هوموسیستین ضروری است. میزان اسید فولیک در خون افراد مبتلا به آلزایمر پایین است. مصرف کم سبزیجات سبزرنگ موجب افت اسید فولیک خون و بروز لخته‌های خونی در مویرگ‌های مغز و آسیب به بافت مغز می‌شود که فراموشی را در پی دارد. اسیدفولیک در فرآورده‌های غذایی (غذاهای جوشیده یا حرارت داده شده) از بین می‌رود. نگه داشتن غذا در حرارت اتاق به مدت طولانی نیز می‌تواند محتوای اسید فولیک آن را از بین ببرد. غذاهایی که شامل میزان چشمگیری از اسید فولیک هستند، شامل: جگر، عدسی، برنج، مخمر آبجو، آرد سویا، نخود، لوبیای مرمری، لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج، برگ شلغم، گندم و مارچوبه می‌باشند.
خشکبار: خصوصا فندق که حاوی مقادیر زیادی سروتونین است، به پیشگیری از بروز آلزایمر کمک می‌کند.

آلزایمر مشکلی مغزی است که با از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت، فراموش کردن آدرس‌ها و اسم‌ها آغاز می‌شود و کم‌کم تا آنجا پیش می‌رود که فرد حتی راه بازگشت به خانه را فراموش می‌کند.  آلزایمر یک بیماری ژنتیکی است که در اثر دو عامل بروز می‌کند: اول به دلایل ژنتیکی و بعد عوامل محیطی و درمان قطعی هم ندارد.

علت بروز علائم آلزایمر
این بیماری با از دست رفتن سیناپس‌های نورون‌ها در برخی مناطق مغز و نکروزه شدن سلول‌های مغز در مناطق مختلف سیستم عصبی مشخص می‌شود. در بیماری آلزایمر، ساختارهای پروتئینی کروی شکلی در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌ای در جسم سلولی نورون‌ها تشکیل می‌شود. به این ساختارهای پروتئینی اجسام آمیلوئیدی گفته می‌شود. از مهم‌ترین پروتئین‌هایی که در ایجاد آلزایمر نقش دارند، می‌توان پروتئین پیش‌ساز آمیلوئیدی (APP) را نام برد. با اثر آنزیم بتا سکرتاز بر پروتئین APP پپتیدهایی به نام بتا آمیلوئید ایجاد می‌شود. در حالت عادی مقدار این قطعات در سلول‌ها کم است و به سرعت تجزیه می‌شود؛ اما در این بیماری مقدار آنها افزایش می‌یابد و باعث بروز علائم آلزایمر می‌شود.

علائم هشداردهنده بیماری آلزایمر
۱- افسردگی در سالمندان از علائم بروز آلزایمر است.

۲- فرد مبتلا به آلزایمر اشخاص و حتی خانواده خود را نمی‌شناسد. هیجان‌های کودکانه‌ نشان می‌دهد و از عهده نظافت لباس خود و لباس پوشیدن برنمی‌آید.

۳- از دست دادن حافظه: فراموش کردن مطالب و وقایعی که اخیرا به حافظه سپرده شده‌اند (حافظه کوتاه‌مدت)، از اولین علائم زوال عقل یا دمانس است؛ مثل فراموش کردن گاه و بی‌گاه اسامی یا قرارهای ملاقات.

۴- اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه: انجام امور روزانه برای این بیماران دشوار است. آنها ممکن است مراحل مربوط به تهیه غذا تماس تلفنی یا روش‌های انجام یک بازی را فراموش کنند.

۵- اختلال در زبان یا گویش: لغات ساده را فراموش کرده یا کلمات غیرمعمول را جایگزین می‌کنند؛ به طوری که صحبت‌ها و نوشته‌های آنان قابل درک نیست.

۶- اشکال در جهت‌یابی و گم کردن زمان و مکان: در محل خود گم می‌شوند؛ یعنی فراموش می‌کنند کجا هستند و چگونه به آنجا رسیده‌اند.

۷- ضعف یا کاهش قضاوت: نمی‌توانند لباس مناسب فصل را تشخیص دهند. حتی ممکن است دچار ضعف در استدلال شوند؛ به طوری که مقدار زیادی پول را بدون دلیل به کسی ببخشند.

۸- جابجا گذاشتن اشیاء: افرادی که دچار آلزایمر هستند، ممکن است اشیاء را در جاهای غیرمعمول قرار دهند؛ مثلا اتو را در فریزر و ساعت مچی را در قندان بگذارند.

۹- تغییرات در خلق و خو یا رفتار: افراد مبتلا به آلزایمر دچار نوسانات سریع خلقی می‌شوند؛ مثلا زمانی آرام هستند، ولی بدون هیچ دلیل مشخصی اشک ریخته یا خشمگین می‌شوند.

کاهش سروتونین
فضای خالی بین سلول‌های عصبی در مغز با ماده‌ای شیمیایی به نام سروتونین پر شده است. سروتونین از مغز ترشح می‌شود و انتقال جریان الکتریکی بین نورون‌ها را سریع‌تر و آسان‌تر می‌کند. با بالا رفتن سن و پیر شدن سلول‌ها، ترشح سروتونین کاهش می‌یابد؛ بدین ترتیب ارتباط بین سلولی و انتقال اطلاعات دچار مشکل می‌شود. این مشکل بیشتر از همه در بخش حافظه و خاطرات بروز می‌کند. با بالا رفتن سن و کم شدن ترشح سروتونین در مغز، خاطره‌ها کمرنگ یا فراموش می‌شوند.

درمان
۱– فعالیت‌های فکری و به کار گرفتن قوه حافظه از بیماری آلزایمر جلوگیری می‌کند. زندگی ساکت و بدون فعالیت جسمی و فکری باعث کم‌کاری و ناسالم شدن مغز شده و در افرادی که آمادگی ابتلا دارند، بروز بیماری را سرعت می‌بخشد. خواندن کتاب، داشتن زندگی فعال، شرکت در برنامه‌های جمعی، آموختن زبانی جدید، حفظ کردن شعر و آموختن موسیقی مغز را فعال‌ نگه می‌دارد و باعث تقویت حافظه می‌شود.

۲– بهبود آلزایمر با هورمون درمانی در مردان: درمان جایگزین با هورمون تستوسترون در مردان سالمند می‌تواند موجب بهبودی فرم خفیف آلزایمر شود. فرایند سالخوردگی در مردان با کاهش تستوسترون همراه است. این کمبود موجب مشکلاتی از جمله آلزایمر می‌شود.

۳- استاتین‌ها: علاوه بر کاهش سطوح کلسترول، احتمالا در کاهش تولید پروتئین آمیلوئید نیز تاثیرگذارند.

مهم‌ترین عوامل خطرساز
سن بالا، سابقه خانوادگی، سندرم داون.
مواد مغذی موثر در روند آلزایمر:

مواد مضر: کلسترول و هموسیستئین

مواد مفید: مواد حاوی آنتی‌اکسیدان (مثل سیب، روغن ماهی…) و اسیدفولیک
کلسترول: رابطه کلسترول و آلزایمر مربوط به پروتئین APP است که به طور طبیعی در تمام افراد وجود دارد؛ ولی در افراد مبتلا به آلزایمر، طی روندی پردازشی تبدیل به پروتئین بتاآمیلوئید می‌شود. اجزای این پروتئین جدا و در هم پیچیده می‌شوند و پلاک‌هایی را تشکیل می‌دهند که وجه تمایز بیماری آلزامیر از دیگر بیماری‌هاست. افزایش کلسترول به سه صورت باعث افزایش احتمال آلزایمر می‌شود:

۱- موجب افزایش APP می‌گردد.

۲- شکسته شدن پپتیدهای آمیلوئیدی و در نتیجه مرگ سلول‌ها می‌شود.

۳- سبب افزایش پروتئین‌ اپولیپوپروتئین‌ E (انتقال دهنده کلسترول به خارج از سلول) می‌شود و نتیجتا کلسترول بد افزایش می‌یابد که برای سلول عصبی سمی است.
هموسیستئین: افزایش هموسیستئین خون (اسید آمینه‌ای که از هضم پروتئین حیوانی در بدن تولید می‌شود) رگ‌های خونی را مجروح می‌کند و باعث پیدایش پلاک و در نتیجه تنگ شدن سرخرگ‌های کاروتید (رگ‌های بزرگی که خون را به مغز می‌رسانند) می‌شود. فشار خون بالا، سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها را ملتهب می‌کند و باعث تنگ شدن آنها می‌شود و شرایطی را به وجود می‌آورد که پلاک‌ها افزایش می‌یابد و سکته مغزی رخ می‌دهد.

زیبــا شــو دات کام