اگر خارش دارید بخوانید
خارش نوعی سوزش در پوست است که موجب خاراندن پوست میشود و یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که می‌تواند موضعی و محدود به یک ناحیه از بدن باشد و یا نقاط مختلف بدن را درگیر کند. در برخی موارد نیز خارش پوست هنگام شب بدتر میشود. معمولاً اگر کل بدن دچار خارش شود، درمان به نسبت خارش موضعی سخت تر خواهد بود. بیشتر مواقع بدون تظاهرات خارجی، پوست دچار خارش میشود؛ ولی در برخی موارد نشانه‌هایی همچون برآمدگی، تاول، قرمزی و … بروز می‌کند. در این گونه موارد بیمار باید به متخصص پوست مراجعه کرده و علت آن‌را بیابد. مثلاً ممکن است خارج ناشی از ابتلا به اگزما و یا گال باشد.
آیا باید پوست را بخارانیم؟
این کار معمولاً خارش را بیشتر می‌کند. ممکن است خاراندن بدن ابتدا موجب آرامش و رضایت شود، اما در نهایت پوست تحریک و ملتهب شده و خودِ التهاب موجب خارش بیشتر می‌گردد؛ بنابراین در اکثر مواقع خاراندن پوست اوضاع را وخیم‌تر می‌کند؛ به خصوص اگر موجب خارش در پوست شود که باکتری وارد آن شده و عفونت کند و عفونت ثانویه خود، موجب خارش بیشتر میشود. اگر خارش پوست ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد، آن قسمت خراشیده و پوست آن کلفت شده و رنگدانه‌های آن تغییر رنگ می‌دهند و تیره می‌شوند. بهترین روش برای درمان پوست تحریک شده، جلوگیری از خاراندن آن است.
دلایـل خـارش پـوست
شرایط و دلایل بسیاری برای خارش پوست وجود دارد. حتی دلایل روانی، مثل استرس و اضطراب نیز ممکن است موجب خارش شوند و یا آن را تشدید کنند. خشکی پوست نیز یکی از دیگر عوامل است. قرار گرفتن در معرض اشعه UV و آفتاب سوختگی نیز می‌تواند موجب خارش پوست شود. سایر دلایل عبارتند از: تغییرات پوستی، اختلالات متابولیک و غدد درون ریز (بیماری کبد، کلیه یا پرکاری و کم کاری تیروئید)، سرطان، واکنش به مواد مخدر، مشکلات صفرا، بیـمــاری‌های خونی نیش حشراتی همچون کک و پشه. در برخی موارد نیز واکنش‌های آلرژیک، به شکل خارش بروز میکنند.
عفونت‌ها هم یکی از دیگر دلایل خارش پوست هستند؛ مثلاً خارش و سوزش دستگاه تناسلی زنان و مردان می‌تواند ناشی از عفونتی باشد که در مقاربت جنسی انتقال یافته است و یا خارش مقعد به دلایل عفونت و یا انگل، رعایت نکردن بهداشت باشد. عفونت‌های قارچی و پسوریازیس نیز موجب خارش پوست می‌شوند. در برخی موارد خارش به دلیل هجوم شپش به بدن، مثل شپش سر و یا شپش عانه است. گال نیز یک بیماری مسری پوستی است که با خارش شدید در شب همراه است. از دیگر عوامل می‌توان به دیابت، زونا، اسکلروز، لوازم آرایشی و … اشاره کرد. واکنش به مواد مخدر یا برخی داروها نیز می‌تواند موجب کهیر پوستی و خارش شود. اغلب اوقات، زنان اظهار می‌دارند که در دوران بارداری، بدن آنها خارش می‌گیرد و یا خارش آنها بدتر میشود. باید گفت که در بیشتر مواقع خارش ناشی از یک بیماری زمینه‌ای خطرناک و جدی نیست. ولی باید به پزشک متخصص مراجعه شود در بارداری اول نوعی کمر بارداری منجر به خارش میشود که به علت بزرگ شدن سریع شکم می‌باشد که نیاز به مراجعه به متخصص پوست دارد.
درمــان
سرما: سرما منجر به بی‌حسی فیبرهای عصبی بدن میشود و همین بی حسی خارش را تسکین می‌دهد. راه‌های سرد کردن پوست و کاهش خارش عبارتند از:
آب سرد: قسمت مورد نظر را با آب سرد بشویید یا یک کیسه یخ و یا آب سرد روی آن قرار دهید. دوش آب سرد قرار دادن کیسه‌های آب یخ روی پوست (این کیسه‌ها معمولاً در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند). توجه داشته باشید که گرم کردن محل خارش، هیچ تأثیری در تسکین آن ندارد و حتی اگر خارش کاهش یابد، برخی کرم‌های مثل لیدوکائین خود باعث تحریک پوست شده و خارش ایجاد می‌کند. خیلی سریع دوباره شروع خواهد شد؛ بنابراین توصیه میشود از این روش استفاده نکنید.
کرم‌ها و لوسیون‌های ضد خارش
فنول، «Pramoxine»، دیفن هیدرامین یا «Benzocaine» و یا هر نوع بی حس کننده دیگر. شما می‌توانید این کرم‌ها را به دفعات روی محل خارش بمالید. آنها انتهای اعصاب را بی‌حس کرده و درد و خارش را کاهش می‌دهند. کرم‌ها و لوسیون‌هایی که حاوی هیدروکورتیزون هستند، موجب کاهش خارش می‌شوند؛ البته خارش‌هایی که ناشی از اگزما یا خشکی پوست باشند. در واقع این خارش‌ها ناشی از پاسخ به کورتیزون هستند. هیچ کدام از کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون، حتی محصولاتی که ادعا میکنند در کاهش خارش تأثیر زیادی دارند، در حالت‌های شدید، به رفع خارش کمکی نخواهند کرد. مثلاً در مواقعی که خارش ناشی از نیش حشرات است، استفاده از این کرم، مؤثر نیست. اگر بیش از ۱۰ روز از کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون استفاده کردید و نتیجه‌ای نگرفتید، حتماً با یک پزشک مشورت کنید تا علت خارش را بیابد.
داروهای خوراکی
به طور معمول، آنتی هیستامین‌ها، خارش را درمان میکنند؛ مثل دیفن هیدرامین، هیدروکسی زین، کلرفتیرامین و … از آنجا که این داروها خواب آور نیز هستند، نباید قبل از رانندگی و یا کار با ماشین‌های سنگین از آنها، استفاده کنید. اگر نمی‌خواهید دچار خواب‌آلودگی شوید، می‌توانید از «Loratidine» و یا «Fexnferadine» استفاده نمایید، زیرا با اینکه نوعی آنتی‌هیستامین هستند، درصد مواد خواب‌آور آنها بسیار کمتر از سایر آنتی‌هیستامین است. آنها نسل دوم آنتی‌هیستامین نامیده می‌شوند که نسبت به نسل اول خاصیت آرامبخشی کمتری دارند.
مراجعه به پزشک
اگر خارش پوست بدن تان، آرامش و خواب شما را سلب کرده و یا به علت خاراندن بیش از حد، پوست تان دچار عفونت شده و رنگدانه‌های آن تغییر رنگ داده و یا پوست شما ضخیم شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک در صورت لزوم کورتیزون یا آنتی‌هیستامین‌های قوی‌تری تجویز می‌کند و در صورتی که خارش ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، به درمان آن می‌پردازد.
گیاهان مفید برای درمان خارش
آلوئه ورا، روغن کبد ماهی، آبلیمو، ویتامین E و روغن جوانه گندم، خارش را تسکین می‌دهند.
اضافه کردن ۲ قاشق غذاخوری سرکه به آب حمام، خارش را تسکین می‌دهد. برای درمان خارش ناشی از عرق سوز شدن و یا نیش زنبور و یا حشرات، جوش شیرین را در آب گرم حل کرده، سپس با آب سرد حمام مخلوط کنید و بدن خود را با آن بشویید.
رژیم غذایی نقش مهمی در مبارزه با خارش و آلرژی‌ها دارد. اگر غذایی را که موجب حساسیت و خارش شما میشود، شناسایی کنید، با اجتناب از خوردن آن به راحتی خارش خود را درمان خواهید کرد. غذاهای غنی از ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی و مواد معدنی، به درمان خارش پوست کمک میکنند.
خشکی پوست خارش را بدتر می‌کند، محل آسیب دیده را تمیز و چرب نگه دارید و از گرما و رطوبت بیش از اندازه خودداری کنید. لباس‌های سبک و خنک بپوشید.
نوشیدن ۱ الی ۲ فنجان چای گزنه خارش را کاهش می‌دهد. به این منظور، ۱ الی ۲ قاشق چای خوری برگ خشک گزنه را درون یک فنجان آب جوش بریزید و بعد از ۱۵ دقیقه بنوشید. مخلوط کردن نشاسته با آب وان نیز، خارش را تسکین می‌دهد. مخلوط آب نارگیل تازه و گوجه‌فرنگی و ماساژ پوست با این مخلوط، در بهبود و تسکین خارش بدن مؤثر است. برگ ریحان، خارش ناشی از عفونت‌های قارچی را درمان می‌کند.
در زنان یائسه، کمبود استروژن موجب خارش بدن میشود؛ بنابراین تأمین استروژن از غذاها موجب کاهش خارش میشود. مواد غذایی حاوی استروژن عبارتند از: خرما، گیلاس، آلو، هویج، سیب‌زمینی، زیتون، خیار، بادمجان، رازیانه، تخم آفتابگردان و جوی دو سر، عسل و عدس و سویا.
مصرف بذر کتان، عملکرد کبد را بهبود بخشیده و خشکی و خارش پوست را کاهش می‌دهد. گاهی اوقات خارش ناشی از گرمای هوا و افزایش درجه حرارت بدن است. در روزهای گرم با نوشیدن مایعات فراوان، بدن و پوست خود را خنک نگه دارید.
بدون نسخه پزشک از هیچ دارویی استفاده نکنید. برخی از داروها خود می‌توانند سبب خارش شوند؛ مثل استامینوفن کدئین که متاسفانه بسیاری از افراد بدون نسخه آن‌را مصرف میکنند. همیشه از ضد آفتاب استفاده کنید؛ حتی در فصل پائیز و زمستان.
از پوشیدن لباس‌های پشمی خودداری کنید و چنانچه ناچار به پوشیدن آن هستید، زیر آن لباس نخی یا ابریشمی بپوشید تا لباس پشمی با بدن شما در تماس نباشد. از مصرف لبنی‌های پر چرب خودداری کنید؛ زیرا حاوی مواد افزودنی تحریک کننده پوست هستند. از لوازم آرایشی و زیبایی حاوی روغن استفاده نکنید؛ زیرا بیشتر مواقع روغن این مواد حساسیت‌زاست.
سپاس از دکتر سیمین ابراهیم زاده-متخصص پوست، مو و زیبایی
زیبــا شـــو دات کام
سلام به همه ازروغن بچه استفاده کنید به طوری که همه بدنتون رو بمالید این کارو یک ماه انجام بدین یا اینکه اسپند رو اسیاب کنید بزارید دم بکشه حدود ۱۵دقیقه بعد ابشو صاف کنید تا یک ماه به بدنتون بمالید حتما جواب میگیرید
[پاسخ]
سلام من سال ۹۶ اصلااین بیماریرا نداشتم اما از امسال یعنی سال۹۷ بدنم شروع به خارش های بسیار شدید شده که واقعا اذیتم میکنه در تمام نقاط بدن وبه مرور زمانبرامدگی های قرمز رنگی با خود به همراه داشته از راه حلی دارید پینهاد کنید ممنون میشم.
[پاسخ]
سلام من ۳ ماه کل بدنم لکه های قهوه ای زده بیرون حتی دکترم رفتم پماد داشت فایده نداشت خیلی خارش میده طوری که کلافم شبها بیدارم تو رو خدا راهنمایی کنید آها تناسلی بیشتره
[پاسخ]
سلام.من وقتی ورزش کنم عرق کنم تمام بدنم قرمز میشه و میخاره که با قرص حساسیت هم بخورم اروم بشو نیست.مجبورم کلا ورزش نکنم.ولی بطور عادی که اصلا فعالیت ورزشی و هیچ فعالیتی نکنم بدنم تا سه روز نمیخاره بعد سه روز اینقدر شدید میخاره که باید چندتا دانه قرص حساسیت فکسوفنادین ۱۸۰ بخورم تا ولم کنه.و قرص حساسیت باید هر سه روز بخورم وگرنه طوری بشدت میخاره که منو از کار زندگی همچی اندخته.باید چطوری خودمو درمان کنم که بتونم برم باشگاه؟؟؟!!
[پاسخ]
سلام آقای حامد
میخواستم درمورد موجودات غیر ارگانیک از شما سؤال کنم
[پاسخ]
سلام آقای حامد. من میخواستم زر مورد موجودات غیر ارگانیک إز شما سؤال کنم.
[پاسخ]
سلام من وقتی تابستان میاد خارش ساقه پام رورگهام پف میکنم تورو خدا کمک کنید خوب شم
[پاسخ]
من وقتس پاهامو یا دستامو شیو میکنم بعد از چند ساعت خارش ها شروع میشه به حدی که لنقد میخارونم تا خون بیاد بغد شلوار یا لباس ک میپوشم اذیت میشم و رشد موی بدنم هم خیلی زیاده ،راه حل چیه
[پاسخ]
سلام من ازهر پمادی که استفاده میکنم تاثیر گزار نیست بجز موقع هایی که از آمپولش میزنم آمپولش معجزه میکنه اما فقط حد اکثر یک ماه بعدش دوباره همون آش و همون کاسه هرچی بگین که خوبه تهیه میکنم فقط خواهش میکنم جواب بدید دیگه دارم دیوونه میشم من مجردم
ممنون میشم خواهش میکنم جواب بدید دیگه انقد صبرم تموم شده که شبا میشینم گریه میکنم
[پاسخ]
سلام به همه دوستان ، من چندسالی بود که بطور شدید خارش پوست داشتم ، و شب ها نمیتونستم بخوابم ، کلی دکتر رفتم و دارو استفاده کردم ولی همه درمان هادموقت بودند و بعد از کنار گزاشتن دارو و شامپوهای مخصوص بدن ، دوباره خارش و کهیر میومدن سراغم و مجبور بودم هرشب سیتریزین بخورم، تا اینکه تو فصل تابستون اول تیر واسه سفر یک هفته ای رفتم گیلان و اسالم ،هوا بشدت شرجی و گرم و طاقت فرسا بود ، از صبح میرفتیم بیرون همش درحال پیاده روی تو طبیعت بودیم تا شب ، هم وزن کم کردم هم خارش و حساسیت پوستم بعد از چند روز از بین رفت و دیگه هیچ وقت برنگشت. هوای تمیز و شرجی واسه حساسیت هایی مثل آبریزش بینی هم عالیه
[پاسخ]
تمام اینها مشکلات نفوذ نیروهای غیر ارگانیک است که به کالبد فیزیکی شما یا بهتر بگم انسانها نفوذ میکنند، من پیشنهاد میکنم اگر خواهان بهبود وضعیتتان هستید هر شب راس ساعت ۱۲ شب چشمهایتان را ببندید و ارام در وضعیت مساعدی به صورت مدیتیشن باشید، روند بهبودیتان را حس خواهید کرد. این انرژی هر شب راس ساعت ۱۲ شب شما دریافت خواهید کرد. به نام بی نام او
[پاسخ]
از برق فندک استفاده کنید رو نقاط خارش وباجوراب رو موکت و فرش راه نرید روی مبل مخمل نشینید حتی در اتوبوس و مترو با دمپایی باشید و تا یک ماه پاهایتان را در اب نمک بشورید وحتی بدنتان را جورابهایتان را جدا شورتتان را جدا بشورید حوله شخصی داشته باشید هفته ای یک بار کیسه بکشید و لوازم حمامتان را بعد از حام در افتاب‌قرار بدید شامپو بچه استفاده کنید و باسرکه سیب کل بدنتان را اب کشی کنید لباسهایتان را اتو کنید مخصوصا لباس زیر
[پاسخ]
سلام..من وقتی لباس میپوشم حالاهرنوع جنسی بدنم شروع به خارش میکنه..همش احساس میکنم یچیزی روبدنم راه میره..واقعاکلافم کرده ..ممنون میشم راهنماییم کنید.
[پاسخ]
با سلام
مرسی از مطالب سایتتون خیلی جالب بود
من خودم از قرص لتیزن استفاده میکنم و راضیم
[پاسخ]
چن مرحله حجامت برین خییلی تاثیر داره
[پاسخ]
سلام من یه چندسالی هس پشن گردم میخاره و لک سیاه شده الان احساس میکنم لکش بزرگترمیشه توروخدابگید چیکار کنم خیلی ناراحتم
[پاسخ]
سلام عزیزان من از کوچکی خارش روی ران وپشت وروی ساق پا دارم الان که ۴۲سالمه فهمیدم که وقتی عسل می خورم خارش پاهام چند برابر میشه انار هم که میخورم اینطوری میشم بعضی وقتا پاهام از شدت خارش خون میاد در موقع خواب هم حتما باید بدون هیچ روپوشی بخوابم کلافه شدم گاهی تویه مهمونیا میرم تویه توالت پاهامو میخوارم بعد یه حرارتی مثل اتیش میاد بیرون اونوقت اب سرد میریزم روش تا اروم بشه توروخدا به دادم برسید
[پاسخ]
سلام. خوش بحالتون. شما خارشهای خفیفی دارید. من از زمانی که کوچیک بودم بدنم میخارید یا سوزن سوزنی میشه. هر روز و شب مخصوصا به آب . من جایی رطوبت باشه و یا بخوام برم حمام نمیتونم . خیلی دکتر رفتم خیلی. تا یادمه همیشه قرص خوردم تا لااقل بتونم نفس بکشم ٣٧ سالمه هنوز ازدواج نکردم . همه دکترا همه ازمایشات بدن تمام عطاریها رفتم خوب نمیشم . برید خدا رو شکر کنید. من هر دکتری میرم بهم میخنده میگه مگه میشه ادم به اب حساسیت داشته باشه. اره میشه
[پاسخ]
با سلام به هـمه عزیزان هـموطن ! من حدود ده سال خارش بدن داشتم ، دکتر رفتم دارو برام نسخه کرد ، قرص تاوگیل Tavegill أین دارو در اوایل خوب بود به مرور زمان بعدهـا دیگه اثر نداشت، بعدا چون از خارش خوابم نمى برد به متخصص پوست مراجعه کردم ازمایش کامل از هـمه چیز رأ از من کرفت معلوم شد که من به میوه هـاى قرمز رنگ حساسیت دارم و گوجه فرنگى که میوه نیست، دکتر گفت که من شامپو و پودر لباسشوئیم باید بودن پارفیم باشه(بدون عطر) ضمنا بعضى ادویجات مثل فلفل و دارچین هـم أصلا خوب نیست, نوشیدنى هـا کولا دشمن پوست هـست البته از نظر پزشک من رعایت کردم خوب شدم امیدوارم که تونسته باشم به شما عزیزان کمک کوچکى کرده باشم به امید سلامتى هـمه شما دوستان.
[پاسخ]
من فکر میکنم که به خاطر عرق هستش. سعی کن بیشتر دوش بگیری خوب خوب میشی.
من امتحان کردن حرف نداره.
:d
[پاسخ]
ابوالفضل ضابطی پاسخ در تاريخ سپتامبر 21st, 2016 15:21:
بی خوابی درد خون دماغ شدن التهاب قرمز شدن. پوست سردرد راهنمایی کنید
[پاسخ]
سلام
این مطلب که خیلی قدیمیه!
من ۲۵ سالمه و از ۱۱ سالگی اگزما خودشو نشون داد
راه درامان ۱۰۰% نداره، ولی طبق تجربه طب سنتی رو بهتون توصیه میکنم
همه مشکلات پوست از اختلال در آنزیمهای کبده
و بیشترش ژنتیکیه.
مهمترین مسئله کنترل اعصابه که خودم اصلا ندارم 😅
بعد هم تغذیه و نخوردن گرمی جات.
[پاسخ]
سلام من قسمت کلیه ها و تاحدودی شکم یعنی پهلوهام جوش های ریز زده وخارش داره طوری که شب ها خواب ندارم دو روزه اینطور شدم حساسیت به غذای خاصی هم ندارم ولی به آمپول حساسیت دارم ولی آمپول نزدم فقط ازم خون گرفتم ممکنه ازاین باشه لطفا راهنماییم کنین چون خیلی خارش داره و میخارونمش نمیتونم هم به دکتر مراجعه کنم 👏ممنون میشم مشکلم روحل کنین مرسی
[پاسخ]
سلام من خارش بینی دارم وقتی غذا میخورم بینیم شروع ب خارییدن میکنه تا بعد از اینکه دهنم از خوردن بسته میشه و خیلی اذیتم میکنه دیگه میگم غذا نخورم سنگین ترم حتی آدامس هم میخورم شروع میکنه ب خارش فقط کافیه من ی چیز تو دهنم بزارم خسته شدم از چی میتونه باشه از غذای خاصی نیست ب همه غذا ها ایجوره پوست بینیم خارش داره . بعصی موقع ها ک هیچ چی نمیخورم هم میخاره وقتی عذا میخورم شدیدتر میشه مچکرم آگه راهنمایی کنید تا حالا دکتر هم نرفتم بخاطر چون فک میکنم مشکل جدی نیس
[پاسخ]
سلام من موهای زائد بدنمو زدم میخاره چیکار کنم
[پاسخ]
سلام بنده قبلا با نوشیدن آب یا چایی یا مایعات بدنم گرم میشد و دچار تعریق میشدم ولی چند وقتی است که با خوردن مایعات بدنم دچار خارش(به مدت چند دقیقه) میشود, کل بدنم به غیر از پاهام و صورتم. لطفا علت را بفرمایید. با تشکر فراوان.
[پاسخ]
ببخشید فراموش کردم قیدکنم هم سر هم ته موهای عذاب آور دانه سیاهه وبا سوزاندن هم دانه ها نابود نمیشنددانه سیاه رو روزمین بهش آتش میگیرم اصلا انگار آهنه با منقاش که میکنم انگار نوک منقاش به خرده آهن میخوره برای همین با آتش تستش کردم.هرروزم تمیز کنم باز فردا با نیم سانت ریشه از زیر بوستم دزش میارم.دارم پسشونی وابروهامو هی بیشتر بالا میبرم خیلی بد شده لطفا کمکم کنید.پوزش
[پاسخ]
ایلارپاکطینت پاسخ در تاريخ آوریل 7th, 2016 09:36:
سلام من آیلارم لطفا مشخص کنید کی وکجا باید جواب مشکلم روبگیرم؟؟ لطفا اهمیت بدید خیلی خیلی خیلی برام عذاب اورشده.این مشکل رو نه دیدم نه درموردش شنیدم تا صد سال دیگه هم مطمئن هستم این مشکل رو کسی نمیبینه.بدبختی اینه که آدم وسواسی هستم با این حال دچار این مشکل شدم اگه آدم کثیفی بودم اینقدر دلم نمیسوخت.دارم دق میکنم ۸ماهه حصرت به دلمه بچمو ببرم پارک یا پیشش بخوابم یا برم مدرسه اش.لطفابرای پاسخ متخصص جوابموبده با یه شماره که بتونم مواردی که نتونستم فید کنم رو بهشون بگم.مررررررررررررسی.
[پاسخ]
سلام. من خیلی ازنامه هارو خوندم که شایددرمانمم پیدا کنم چون اصلا نمیدونم چطوربایدتوضیح بدم من وقتی عرق کنم با ذره ای گرمم بشه یا اب به بدنم برسه از سرتا پا کلا حرکت چیزی روپوستم یه دفعه سوزش مثل فروکردن سوزن وقتی هم بخارونم زیرناخن یا دستمالی کار روی پوستم میکشم دانه های سیاه ریزاز کنارموهای بدنم به وضوح درمیادالان پیشانی وابروهام پرشده وموهای عفونی باسرسیاه بزرگ وخیلی زخیم خیلی عذاب آور یک روزدرمیان پر میشه ومیسوزه۳ دکتر شهرکوچکی که زندگی میکنم تشخیص ندادند یکیشون گفت جدید وناشناخته هست هنوز درمانی نداره البته تو اینترنت نگاه میکردومیگفت.تو رو جان عزیزت الانریه ساله نتونستم برم شهرم خانوادمویبینم ۸ماهه به خاطرسوزش یه پیاده روی حتی نرفتم مدرسه وپارک بردن دخترم دیگه ارزومه.تشکر
[پاسخ]