درمان سلولیتهای مزاحم

سلولیت چیست؟سلولیت (cellulite) عبارت است از تغییرات ظاهری پوست که در اغلب خانم‌ها پس از بلوغ رخ می‌دهند. این تغییرات که به شکل «گودرفتگی» و «گرهی شدن» چربی‌های موضعی عمدتاً در نواحی لگنی، اندام‌های تحتانی (به ویژه در ناحیه ران‌ها) و شکم تظاهر می‌یابند، ناشی از فتقی شدن چربی زیر پوستی به درون بافت همبند رشته‌ای (فیبروتیک) است. ماحصل این تغییرات به پوست ظاهری شبیه به «پوست پرتقال» می‌دهد و هم از این روست که این بیماری، «نشانگان پوست پرتقال» نیز نامیده شده است. این بیماری را نباید با سلولایتیس cellulitis اشتباه کرد که التهاب منتشر بافت همبند همراه با آماس پوست و بافت‌های زیرجلدی و معمولاً ناشی از عوامل میکروبی است.

عوامل زمینه‌ ساز:

برآورد شده است که حدود ۸۵ درصد خانم‌های بالای ۲۰ سال به درجاتی دچار سلولیت هستند. به دلیل همین وفور بالا در نزد خانم‌ها برخی از صاحب نظران، سلولیت را یک حالت عادی در خانم‌ها می‌دانند و نه یک بیماری. باتوجه به اینکه سلولیت به ندرت در آقایان مشاهده می‌شود، به نظر می‌رسد عوامل هورمونی در ایجاد آن دخالت داشته باشند. در بین هورمون‌ها به ویژه نقش استروژن و انسولین مطرح شده ولی هیچ کدام به اثبات نرسیده است. جالب اینکه وقوع سلولیت در زمینه پُر وزنی و فربه ی بسیار بیشتر است ولی منحصر به آن نیست، به عبارت ساده‌تر امکان دارد خانم‌هایی با وزن نسبتاً عادی نیز به درجاتی دچار سلولیت شوند. حتی در دختران پُر وزن در حوالی سنین بلوغ نیز وقوع سلولیت چندان نادر نیست. بنابراین عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در ایجاد سلولیت دخالت داشته باشند. تنیدگی (استرس)‌ها نیز ممکن است از طریق ترشح برخی هورمون‌ها (کاتکولامین‌ها) زمینه ساز سلولیت باشند.

منتظر معجزه نباشید:

اغلب خانم‌های چاق مبتلا به سلولیت تجربه عدم بهبود چشمگیر سلولیت به دنبال رژیم‌های کاهش وزن را دارند. به راستی چرا چنین است؟
گفته می‌شود یکی از عوامل دخیل در ایجاد سلولیت نارسایی موضعی در گردش خون و جریان لنف است. بنابراین حتی زمانی که فرد تحت رژیم غذایی کاهش وزن قرار می‌گیرد، چربی‌های آن مناطق به دلیل نبود جریان مؤثر خون و لنف، امکان کمتری برای برداشته شدن و نهایتاً سوختن خواهند داشت. از این رو بسیاری از روش‌های درمانی غیرتهاجمی (یعنی روش‌هایی که مستلزم ایجاد منفذ یا شکاف در پوست نیستند) مبتنی بر بهبود جریان خون و لنف در نواحی مبتلا بوده‌اند.

از جمله روش‌های درمانی، استفاده از امواج فراصوت (اولترا سوند)، لیزر درمانی و ماساژ شایان ذکرند.  برخی از پژوهش‌های نوین حاکی از تاثیر نسبی این روش‌ها در درمان سلولیت بوده‌اند ولی در اکثر قریب به اتفاق این مطالعات، تعداد افراد مورد بررسی و طول مدت پیگیری نسبتاً اندک بوده است. ابزارهایی که به عنوان «کمربندهای لاغری» معروف شده‌اند، در واقع نوعی دستگاه ماساژ خودکار هستند که کار آنها تحریک جریان خون و لنف موضعی است. در مورد این دستگاه‌ها توجه به چند نکته ضروری است. نخست آنکه به یاد داشته باشید هیچ دستگاه ماساژی قابلیت «تبخیر» یا «سوزاندن» بافت چربی را ندارد. کالری مازاد بر نیاز هرگاه به شکل بافت چربی ذخیره شود راه دیگری جز راهیابی به مسیرهای سوخت و سازی ندارد به عبارت ساده‌تر (و برخلاف ادعاهای بسیاری از تبلیغات این گونه دستگاه‌ها) «دفع» چربی ذخیره‌ای از طریق ادرار، مدفوع و تعریق امکان‌پذیر نیست. دوم آنکه به ویژه در خانم‌های پُر وزن یا فربه، بهبود جریان خون و لنف در ناحیه مبتلا هنگامی می‌تواند در کاهش چربی آن ناحیه تاثیر داشته باشد که بدن در توازن منفی انرژی باشد، یعنی مقدار دریافت انرژی از مقداری که در بدن مصرف می‌شود کمتر باشد. معنی دیگر این حرف این است که گریزی از رعایت یک برنامه غذایی متناسب و سالم نیست. با داشتن یک رژیم غذایی ناسالم، مصرف مرتب و زیاد غذاهای پرکالری مثل انواع گوشت‌های سوخاری، سیب زمینی سرخ کرده، کیک‌ها و شیرینی‌های خامه‌ ای نمی‌توان از هیچ ابزاری انتظار «معجزه» داشت. در عوض مصرف روزانه دست کم ۲ سهم سبزی و ۳-۲ سهم میوه، رعایت نظم غذایی و داشتن یک شیوه زندگی فعال ممکن است به درجاتی به بهبود سلولیت کمک کند.

بد نیست بدانیم که برخی از مطالعات حاکی از وجود التهاب در محل سلولیت هستند و همین یافته، نقش التهاب را به عنوان یک عامل در ایجاد این بیماری مطرح کرده است. بنابراین مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها که سرشار از مواد آنتی اکسیدان و ضدالتهاب طبیعی هستند در کنار کنترل وزن ممکن است اثر مفیدی در پیشگیری یا بهبود بیماری داشته باشد. و بالاخره استفاده از این ابزارها، اگر هم منجر به بهبود نسبی سلولیت بشود، این بهبود، برگشت‌ناپذیر نیست بنابراین اگر شیوه زندگی، کم تحرک و رژیم غذایی، نامتناسب و ناسالم باشد، دیری نمی‌پاید که سلولیت بار دیگر چهره خود را (این‌بار شاید نازیباتر!) در همان جایگاه‌ها می‌نمایاند.

فعالیت‌های ورزشی منظم:

اما به عنوان سخن پایانی، بد نمی‌بینم از بُعد دیگری به سلولیت (که اساساً به بافت چربی مربوط است) بپردازم، یعنی از بُعد بافت ماهیچه‌ای. ماهیچه جایگاهی است که در آن چربی‌ها می‌سوزند. اگر «بضاعت» ماهیچه فردی اندک باشد، آهنگ کاهش وزن او کُندتر خواهد بود. یکی از دلایلی که مردان چاق در مقایسه با زنان هم وزن، با رژیم غذایی معمولاً تُندتر و آسان‌تر وزن از دست می‌دهند، بیشتر بودن توده ماهیچه‌ای در مردان به دلیل وجود هورمون‌های مردانه است. ماهیچه‌های ورزیده و قوی نقش به سزایی در تناسب اندام، چالاکی و شادابی فرد دارند. به عنوان کسی که به هر حال چندان با ورزش بیگانه نیست، همیشه اندیشیده‌ام که ماهیچه، بافت «بی وفا» و «ناجوانمردی» است، چون به خودی خود رشد نمی‌کند ولی (در صورت بی‌تحرکی) به خودی خود کوچک می‌شود.
این بدان معنا است که اگر فعالیت بدنی منظمی نداشته باشیم، حتی در صورت ثبات وزن هم رفته رفته از حجم توده ماهیچه‌ای کاسته خواهد شد و در عوض بافت چربی جای آن را خواهد گرفت. بدین ترتیب در افرادی که زمینه ابتلا به سلولیت را دارند، احتمال وقوع این بیماری افزایش می‌یابد. بنابراین، یکی از بزرگ‌ترین لطف‌هایی که والدین می‌توانند به کودکان خود بکنند (به ویژه اگر زمینه خانوادگی ابتلا به سلولیت نیز وجود داشته باشد) این است که آنان را با انجام فعالیت‌های ورزشی منظم مانوس کنند. از سوی دیگر، تقویت ماهیچه‌های نواحی مبتلا به سلولیت در کنار رعایت رژیم غذایی متناسب و کنترل وزن، جدای از فواید بی‌شماری که دارد، در بهبود نمای آن پُر بی‌تاثیر نیست.

دکتر تیرنگ نیستانی متخصص تغذیه

زیبــا شــو دات کام