در سال جدید شما قهرمان صلح باشید

من نمی‌خواهم کلیشه‌های رایج در آستانه‌ ی سال جدید را برایتان تکرار کنم و بگویم بیائید در سال جدید همه‌ ی کدورت‌ها، دلخوری‌ها، قهر و قطع رابطه‌ها را کنار بگذارید و با هم آشتی کنید! که البته، همه‌ی این‌ها درست است و اگر کسی بتواند این‌ها را کنار بگذارد، در واقع قهرمان است. قهرمانی که توانسته کدورت، یعنی کدری، تاری و تاریکی‌ها را از دل و جان خود بزداید و به جایش صلح و دوستی بکارد. اما دوست دارم به شما بگویم بیش‌تر دقت کنید، هر چه بیش‌تر خود و اطراف و اطرافیان خود را بشناسید و کاری کنید که انتخاب‌هایتان برای معاشرت و برای ادامه‌ی روابط هر چه بیش‌تر به سود خودتان و دیگران باشد و این، تنها زمانی ممکن است که خودشناسی شما بیش‌تر شده باشد، نیازهایتان را بهتر بشناسید و بدانید باید در هر رابطه‌ای مسئولیت آن رابطه را بپذیرید و برای شکوفا کردن درخت رابطه، به آن نور، آب و غذا بدهید.

چرا قهر؟
اکثر ما در زندگی خود تجربه‌ ی قهر و دلخوری را داشته‌ایم. گاهی خودمان در حل اختلاف‌هایمان با کسی شکست خورده و رابطه را قطع کرده‌ایم و گاهی طرف مقابل این کار را انجام داده است. اما حواستان باشد که قهر و قطع رابطه، آخرین راه حل در دوستی و رابطه است و قبل از آن، حتماً لازم است از ابزارهای موفق‌تر و سالم‌ تری استفاده کنیم و با گفتگو و کمی هم استفاده از ابزار جادوئی بخشش، روابطمان را اصلاح کنیم. در این‌جا می‌خواهم درباره‌ی گفتگو و بروز مؤثر احساسات و سپس درباره‌ی بخشش دیگران برایتان بگویم. پس توجه کنید:

حتماً می‌دانید که گفتگوی صادقانه و بی‌طرفانه و بدور از تعصب، می‌تواند مشکلات ما را با دیگران تا حدود زیادی حل کند. اما ناتوانی در روبه‌ روشدن آشکار و درست با احساسات، برخورد صادقانه نکردن با آن‌ها و به دنبال آن محکوم ساختن بی‌دلیل دیگران، جریان گفتگوها و صحبت‌های ما را با دشواری مواجه می‌کند و ممکن است بر کیفیت و سلامت روابط ما تأثیر نامناسب داشته باشد؛ در حالی که احساسات، قدرتمندتر از آنند که کسی بتواند آن‌ها را پنهان سازد و به طریقی خود را آشکار می‌کنند.
ممکن است بر لحن صدا، زبان بدن و حالات چهره‌ی ما اثر بگذارند و یا ممکن است به طعنه‌ زدن، پرخاش‌گری و ناشکیبائی بینجامد و رفتار ما را برای دیگران غیر قابل‌ پیش‌بینی کنند، که این خود باعث می‌شود بین ما و آن‌ها فاصله بیفتد.

نتایج بروز نیافتن احساس
بروز نامناسب احساسات، مانع خوب گوش دادن می‌شود. خوب گوش دادن، مستلزم کنجکاوی صادقانه درباره‌ی حرف طرف مقابل است. در حالی که احساسات پس رانده شده، توجه ما را به خودمان معطوف می‌کند. به جای این‌ که از خودمان بپرسیم حرف طرف مقابل چه معنا و مفهومی ‌دارد، در وجودمان صدائی می‌شنویم که می‌گوید: «از او به شدت خشمگین هستم»، یا «او به نظرات من توجهی ندارد.» بروز نیافتن احساسات، علاوه بر این‌که بخش مهمی ‌از «خودمان» را پنهان نگه می‌دارد، به دیگران هم صدمه می‌زند. زیرا آن‌ها را از نشان دادن واکنش در مقابل احساسات ما و ایجاد تغییر در رفتارشان محروم می‌کند.

چرا احساسمان را بروز نمی‌دهیم؟
طی تحقیقات انجام‌شده درباره‌ی گفتگوهای دشوار، دلایل متنوعی برای بروز نادرست احساسات، در جریان این نوع صحبت‌ها وجود دارد. گاهی از این نگرانیم که اگر از احساسات خود حرف بزنیم، دیگران را برنجانیم یا روابطمان با آنها خدشه‌ دار شود، یا نگرانیم خودمان در موقعیتی قرار بگیریم که برنجیم. بعضی‌ها مشکلشان این است که طرف مقابل احساساتشان را جدی نگیرد و یا حرفی بزنند که به شنیدنش علاقه‌مند نباشند و با مطرح نکردن احساسات خود، در حقیقت تلاش می‌کنند از این نوع مشکلات فاصله بگیرند. از طرف دیگر، اغلب ما با احساسات خود غریبه‌ایم؛ زیرا شناسائی احساسات کار آسانی نیست و اغلب پیچیده‌تر از حدی است که ما تصور می‌کنیم. به علاوه احساساتی که ما با آن‌ها مشکل داریم، ممکن است در لباس مبدل نیز بروز کنند و خود را در قالب احساساتی نشان دهند که برای ما قابل تحمل باشند. بعضی از ما به دلایل تربیتی، داشتن احساس را موضوعی طبیعی نمی‌دانیم و اسباب خجالت ماست. بعضی دیگر از ما تصور می‌کنیم آدم خوب عصبانی نمی‌شود، گریه نمی‌کند و یا غمگین نمی‌شود. برخی از ما آموخته‌ایم که احساسات دیگران مهم‌ تر هستند، شاید به این دلیل که تصور می‌کنیم شادی و خشنودی دیگران، بر خوشحالی ما برتری دارد و یا اگر مطابق احساس دیگران عمل نکنیم، آن‌ها از ما دلگیر می‌شوند و این برای ما عواقبی در پی خواهد داشت. مشکل دیگر، این است که داوری کردن را با ابراز احساس اشتباه می‌گیریم، در حالی که داوری کردن از احساس خشم، رنجش و ناراحتی ناشی می‌شود و باعث می‌شود طرف مقابل ما متوجه نشود که ما دقیقاً چه احساسی داریم و در تشخیص آن به اشتباه بیفتد. در نتیجه، با این نوع گفتگو نه تنها مشکلی حل نمی‌شود، بلکه این نوع قضاوت خود به ایجاد کدورت‌های جدید کمک می‌کند.

بخشش، دومین گام برای بهبود روابط
گرچه بخشودن اشتباهات دیگران در بهبود روابط ما با آن‌ها و حتا در رشد آن‌ها تأثیر بسزائی دارد، اما جالب است بدانید که بخشایش دیگران، تا چه اندازه بر روح و روان خود ما مؤثر و برای خود ما ضروری است!
به این دلیل بخشایش را به‌عنوان یکی از بهترین درمان‌ها، هم برای روح و روان خودمان و هم برای اصلاح و بهبود روابط توصیه می‌کنند. اگر چه کینه، بخشی از طبیعت انسان است، اما این حالت نه تنها سلامت روان، بلکه سلامت جسمی ما را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موضوع در یک مرکز روان‌شناسی بالینی با عنوان «عملیاتی برای بخشایش»، مورد بررسی قرار گرفت. طبق تحقیقات انجام شده، دکتر دین اورنیش، پزشک و محقق معروف آمریکائی، بخشایش را جایگزینی بسیار مناسب برای خشم و انتقام می‌داند. او می‌گوید: خودخواهانه‌ ترین کار برای خودتان بخشودن دیگران است. همچنین، تحقیقات حاکی از آن است که بخشایش، دست‌کم می‌تواند از دو طریق تأثیرات مطلوبی از خود به جای بگذارد. یکی کاهش استرس ناشی از عدم بخشایش (کینه‌ توزی) است که آمیزه‌ای از ترشروئی، عبوسی، خشم، خصومت، نفرت و ترس را ایجاد می‌کند. و این حالات تأثیرات فیزیولوژیکی خاصی مانند بالا بردن فشارخون و اختلالاتی همچون بیماری‌های قلبی- عروقی، اختلال در دستگاه ایمنی بدن و احتمالاً اختلال در کارکردهای دستگاه عصبی و حافظه از خود برجای می‌گذارند. از طرفی، در یک بررسی دیگر در این مرکز، حالات ۲۰ نفر که روابط شادی در زندگی داشتند، با حالات ۲۰ نفر دیگر که ارتباطات شادی نداشتند، مورد مقایسه قرار گرفت. هورمون کورتیزول- که کارکرد ایمنی بدن را مختل می‌کند- در گروه دوم میزان بیش‌تری داشت و این مقدار زمانی که از آنها خواسته می‌شد به روابط خود فکر کنند، افزایش پیدا می‌کرد. اورت ورتینگتون، مدیر اجرائی «عملیاتی در طلب بخشایش» می‌گوید: هرگاه کینه را به دل خود راه بدهید، خود را در معرض مسئله‌ی حاد جسمی قرار داده‌اید. براساس همین تحقیقات، معلوم شد افرادی که با دوستان، آشنایان و همسایگان خود ارتباط بهتر و بیش‌تر و مطلوب‌تری دارند، نسبت به دیگر افراد از سلامتی بیش‌تری برخوردارند و این، فایده‌ی دوم بخشایش است. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، باقی ماندن در کینه‌ورزی یا دلخوری، بیش از اطرافیان تأثیر منفی بر خود ما دارد.

بنابراین بهترین راه رهائی از کینه‌ها، این است که هر چه زودتر با گفتگو یا بخشودن، آن‌ها را از خود دور کنیم. راستش این کار باید در طول زندگی ما انجام شود و ربطی به سال جدید هم ندارد. اما حلول سال جدید، بهانه به دست می‌دهد تا این فرایند را راحت‌تر طی کنیم. از این بهانه، بخوبی استفاده کنید و سال را با نیت سلامتی جسم و روان خود و دیگران، با شادی و آرامش شروع کنید و تبرک دهید و قهرمان صلح امسال، شما باشید.

چند راهکار مؤثر برای بروز احساس
اول این‌که بدانیم نیازی نیست که احساساتمان منطقی و مستدل باشند، تا بتوانیم آن‌ها را مطرح کنیم. می‌توانیم فرض کنیم که احساسات خوب و بجائی نداریم، ولی در عین حال آن‌ها را بروز دهیم  طیف کامل احساسات خود را بیان کنیم. اگر در موضوعی احساس خشم، شرمندگی و قدرشناسی را با هم داریم، هیچکدام را قربانی دیگری نکنیم. این باعث می‌شود طرفین، یکدیگر را بهتر درک کنند  در بیان احساسمان، طرف مقابل را ارزیابی نکنیم، بلکه احساسات خالص خودمان را بدون داوری و سرزنش درباره‌ی طرف مقابل، با او در میان بگذاریم. برای انجام این کار، می‌توانیم جملات خود را با «من احساس می‌کنم» شروع کنیم. به این ترتیب کاملاً مشخص می‌شود که در محدوده‌ای شخصی حرف می‌زنیم. مثلاً به جای این‌که به همسرمان بگوئیم: «چرا در حضور بچه‌ها با من مشاجره می‌کنی»، به او بگوئیم: «وقتی در حضور بچه‌ها از من انتقاد می‌کنی، ناراحت می‌شوم و نگران واکنش آن‌ها هستم.»  انحصارگرانه برخورد نکنیم. اگر ما احساسات تندی داریم، خیلی احتمال دارد که طرف مقابل هم مشابه همین احساس را داشته باشد. هیچ دلیلی وجود ندارد که بروز احساسات را، تنها منحصر به خود بدانیم  و یک نکته‌ی مهم دیگر این‌که به دیگران نشان دهیم که حرفشان بر ما اثر می‌گذارد و احساسات آن‌ها، برای ما اهمیت دارد.

رکسانا خوشابی کارشناس ارشد مشاوره

زیبــا شــو دات کام