شکاف کام و لب

شکاف کام و لب نقایص مادرزادی هستند که در آن بافت دهان یا لب در خلال تکامل جنین به خوبی تشکیل نشده اند. البته شکاف کام و لب جزء نقایص مادرزادی قابل ترمیم اند. شکاف لب به شکل یک سوراخ یا شکاف باریک در روی پوست لب بالا است که می تواند تا بینی گسترش یابد. شکاف کام یک سوراخ در سقف دهان و حفره بینی است.

بعضی از بچه ها هم شکاف کام و هم شکاف لب دارند و برخی دیگر یکی از شکافها را به تنهایی دارند . پسرها به نسبت دخترها بیشتر به شکاف لب مبتلا می شوند در حالی که دخترها بیشتر به شکاف کام مبتلا می شوند .

انواع شکاف ها سه نوع متفاوت از شکاف ها وجود دارد :
۱) شکاف لب بدون شکاف کام
۲) شکاف کام بدون شکاف لب
۳) شکاف لب و کام با هم

علت :
علت ایجاد این شکاف ها ناشناخته است اما پزشکان معتقدند که محیط و ژنتیک هر دو در ایجاد این شکافها موثرند ، مثل مصرف داروهای ویژه یا استفاده از الکل در دوران بارداری . مشکلات مربوط به شکاف ها بچه مبتلا به شکاف کام و لب مستعد سرماخوردگی، کاهش شنوایی، اشکال در سخن گفتن ومشکلات دندانی مثل نبودن یک دندان، دندان زیاد یا نابجا یا بدشکل می باشد.

این کودکان مستعد عفونت های گوش نیز می باشند که به دلیل عملکرد ناقص شیپور استاش گوششان می باشد . این شیپور قادر به تخلیه آب از گوش میانی به گلو نمی باشد . مایع ، باعث فشار در گوش شده و گاهی عفونی نیز می شود به همین دلیل در این کودکان لوله های ویژه ای طی عمل جراحی ترمیمی اولیه داخل پرده گوش قرار داده میشود تا از عوارض فوق جلوگیری شود .

مکیدن برای کودکی که شکاف لب دارد مشکل است در حالی که کودک مبتلا به شکاف کام دارای مشکلاتی در حفره بینی به هنگام تغذیه می باشد . جهت تغذیه این نوزادان سرپستانک های ویژه ای تهیه شده است تا به کودک جهت تغذیه کمک کند.

درمان :
جهت درمان کودکان مبتلا به شکاف ها ، تیم درمانی شامل اعضای زیر همکاری می کند
۱- جراح کودکان
۲- متخصص گوش حلق و بینی
۳- شنوایی سنج
۴- ارتودنتیست
۵- دندانپزشک
۶- گفتار درمان گر
۷- روانپزشک
۸- پرستار
۹- متخصص ژنتیک

کودک باید از نظر شنوایی ، گفتار ، تغذیه ، دندان ها و عواطف بررسی شود و اقدامات لازم برای او انجام پذیرد . درمان اصلی شکاف ها جراحی است که معمولا در سنین ۱۲-۱۸ ماهگی انجام می گیرد . شکاف لب اغلب به یک عمل جراحی ترمیمی نیاز دارد به ویژه اگر یک طرفه باشد . در طی این عمل جراح یک برش دوطرف شکاف ایجاد می کند که از لب تا سوراخ بینی امتداد دارد و سپس دو طرف به همدیگر بخیه می شود . شکاف لب دوطرفه ممکن است به دو جراحی نیاز داشته باشد . جراحی شکاف کام به دلیل نیاز به ساختن یک کام جدید مشکل تر است .

ایجاد کام جدید باعث کاهش شانس عفونت های گوش میانی ، بهبود در رشد دندان ها و استخوان های صورت کودک و پیشرفت تغذیه و توانایی سخن گفتن می شود . جهت ترمیم شکاف کام چندین جراحی انجام میشود که وابسته به عمق و بزرگی سوراخ می باشد . جراحی ها معمولا شش ماه یکبار انجام می شود که جراح کودکان طی ویزیت های مکرر زمان انجام جراحی را برای کودک پیش بینی می کند .

مراقبت های دهانی و ارتودنسی کودک مبتلا به شکاف کام و لب باید زیر نظر دندان پزشک باشد تا مراقبت های دندانی و در صورت لزوم ارتودنسی انجام گیرد . تا به ردیف کردن دندان ها کمک کند و هر فاصله ای را که بدلیل وجود شکاف ایجاد شده بهبود بخشد . درمان اتودنسی معمولا با رویش اولین دندان دائمی شروع می شود و کودک جهت انجام اقدام لازم باید زیر نظر ارتودنتیست باشد ، تا قبل از رویش دندان های دائمی مراقبت از دندان ها و مسواک زدن آن ها به شکلی که دندان پزشک آموزش می دهد انجام می گیرد .

مشکلات مربوط به سخن گفتن صحبت کردن کودکان مبتلا به این ناهنجاری ها با مشکلاتی روبروست . شکاف می تواند صدای تودماغی غیر قابل فهم ایجاد کند . به همین دلیل در سن شش ماهگی و سپس ۱۸ -۲ سالگی کودک باید توسط گفتار درمان گر ویزیت شود .برخی مشکلات گفتاری ، کاملا با جراحی برطرف می شود اما برخی نیاز به اقدامات اضافه تر ، تمرینات مکرر با گفتار درمان گر و حتی جراحی های بعدی دارد .

دکتر مسعود جعفری پور – فوق تخصص جراحی پلاستیک

زیبــاشـو دات کام