مراقبت از پوست و مو در روزه داری

ماه رمضان امسال هم با فصل گرما مصادف است. اجرای یک الگوی صحیح تغذیه می‌‌تواند راهگشای ما در بهره‌گیری از برکات معنوی روزه‌داری بدون استرس یا ناراحتی‌های جسمی مثل ریزش مو، خشکی پوست و یا پوسته‌پوسته شدن ناخن‌ها باشد.

خشکی پوست
خشکی لب و خشکی پوست از شکایات پوستی نسبتاً شایع روزه‌داران در ماه مبارک رمضان است. در صورتی که محتوای آب پوست طبیعی باشد، پوست نرم، صاف، قابل ارتجاع و درخشان است. در حالت طبیعی یک حرکت مداوم آب از لایه‌های عمقی پوست به طرف لایه‌های سطحی وجود دارد و در نهایت این آب از سطح پوست تبخیر می‌شود. هنگامی که پوست به عللی، اعم از عوامل داخلی یا خارجی نتواند این میزان آب را حفظ کند، خشک می‌شود. از عوامل خارجی می‌توان مواجهه با آب و هوا یا باد گرم را نام برد. از طرف دیگر شستن بیش از حد پوست سبب از بین رفتن لایه‌های چربی محافظ پوست شده و پوست را خشک می‌کند. قرار گرفتن پوست در معرض بعضی مواد نیز از جمله عوامل خارجی به شمار می‌آید. شاید بسیاری از افرادی که مبتلا به خشکی پوست و اگزما هستند، گمان کنند با روزه گرفتن به دلیل مصرف کم آب دچار تشدید خشکی پوست خواهند شد اگرچه کم‌آبی بدن جزء علل شایع خشکی پوست است، اما این مسأله در مورد روزه‌داران صدق نمی‌کند؛ زیرا در فاصله بین افطار و سحر، فرد روزه‌دار به میزان کافی آب و مایعات استفاده می‌کند و لذا به‌طور معمول، روزه‌داری تأثیر چندانی در تشدید خشکی پوست ندارد. از طرفی استفاده از مرطوب‌کننده‌‌ها می‌‌تواند نقش بسزایی در کاهش اتلاف آب پوست داشته و در حفظ شادابی آن مؤثر باشد.

استفاده از نرم کننده‌ها
کار عمده مرطوب‌کننده‌‌ها حفاظت از رطوبت پوست و دفاع در برابر آسیب‌های محیطی است. معمولاً هم افراد نیاز به استفاده از مرطوب‌کننده ندارند وافرادی که پوست‌شان چرب است، به مصرف مرطوب کننده احتیاجی پیدا نمی‌‌کنند. هرچند این افراد هم در مواجهه با هوای گرم و خشک، باد یا هوای سرد ممکن است نیاز به استفاده از مرطوب کننده‌‌ها داشته باشند. از طرفی بعضی‌ها طی ماه مبارک رمضان به مصرف فراوان مواد قندی مثل خرما، زولبیا و بامیه و سایر شیرینی‌جات روی می‌آورند و این الگوی غذایی در مبتلایان به آکنه می‌‌تواند منجر به تشدید آکنه شود. در این موارد بهتر است بیشتر از میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده شود.

شایع‌ترین بیماری پوستی
مطرح‌ترین بیماری پوستی که روزه‌داری برای آن منع طبی دارد، بیماری پمفیگوس است. این بیماری خودایمنی موجب بروز تاول‌های متعددی روی پوست و مخاط دهان می‌شود و در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد. متأسفانه بسیار شاهدیم که در ماه مبارک رمضان یا مدت کوتاهی پس از آن، برخی بیماران مبتلا به پمفیگوس که از این منع طبی بی‌اطلاع‌اند، با عود ضایعات مراجعه می‌کنند.

عود این بیماری مشکلات دیگری از جمله مصرف داروهای کورتیکواسترویید و عوارض آنهامثل: افزایش خطر پوکی استخوان، افزایش وزن، افزایش قندخون، افزایش فشارخون و مشکلات دیگر را به دنبال دارد. مشکل دیگر روزه‌داران خشکی لب‌هاست؛ به‌خصوص در افرادی که به جای بینی از دهان تنفس می‌کنند. علاوه بر کاهش مصرف آب، علل متعددی برای خشکی شدید لب‌ها وجود دارد؛ مثلاً مصرف برخی داروها (مثل ایزوترتینوئین یا آکوتان) که بهتر است در ماه رمضان با نظر پزشک دوز دارو کمی کاهش یابد. به‌علاوه، چرب کردن مکرر لب‌ها را نیز باید مدنظر قرار داد. برای این منظور می‌توان از وازلین، اوسرین و کرم‌های مختلف چرب‌کننده لب استفاده کرد.

توصیه‌های مهم

برای به حداقل رساندن ناراحتی‌‌های جسمی و احتمالی در ماه مبارک رمضان، رعایت نکات زیر توصیه می‌‌شود:
نوشیدن مایعات
برای شاداب ماندن و جلوگیری از خشکی پوست در وعده‌‌های سحری و افطاری به اندازه کافی مایعات، مخصوصاً آب، بنوشید و از نوشیدن مایعات مدر (مانند چای غلیظ) که باعث از دست رفتن آب بدن‌ می‌شوند، به شدت پرهیز کنید.
ویتامین و مواد معدنی
به علت محدودیت غذایی و اینکه نظم و حجم غذای دریافتی‌ در ماه رمضان تغییر می‌‌کند، باید به منظور جلوگیری از کاهش آهن، روی و سایر ویتامین‌‌ها و موادمعدنی که سبب رشد مناسب مو و ناخن‌ها می‌‌شوند، در وعده‌‌های غذایی سحر و افطار غذایی کامل که همه گروه‌‌های غذایی را در خود داشته باشد، مصرف کنید. مثلاً غذاهای پرکالری‌‌تر و کربوهیدرات‌‌ها و پروتئین‌‌ها و سبزیجات را در وعده سحر و غذاهای سبک‌‌تر مانند لبنیات در کنار سبزیجات و انواع سالاد را در وعده افطار خود بگنجانید. در ضمن جای میوه هم باید در سفره سحری و افطاری همیشه محفوظ بماند.
استفاده از مکمل‌ها
چون خانم‌‌ها بیشتر با مشکل کمبود روی، آهن و… دست به گریبانند، به آنها توصیه می‌‌کنیم که با نظر پزشک متخصص از همین روزها خوردن مکمل‌‌های گروه B یا سایر مکمل‌‌های مورد نیاز را شروع کنند تا پس از ماه رمضان دچار مشکل ریزش مو یا شکنندگی ناخن ها نشوند.
تغییر ساعت خوردن دارو
نکته آخر اینکه اگر مشکل پوستی یا ریزش مو دارید و در حال مصرف داروهای خوراکی در فواصل زمانی منظم هستید، توصیه ما به شما این است که برای تغییر ساعات خوردن داروها، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید و هرگز خودسرانه میزان و ساعت مصرف داروی‌تان را تغییر ندهید، زیرا ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری برای پوست و مو به همراه داشته باشد.

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده -متخصص پوست و مو

زیبــاشــو دات کام